ΠΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ΅.
ΠΠ±ΡΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ ΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡ
ΠΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ Π² Π¦ΠΠ’ Ρ Π»ΠΎΡΠΎΠΏΠ»Π°ΡΡΠΎΠ², ΡΡΡΡΠΎΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π°Π½Π°Π»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ½ΠΎ Π¦ΠΠ’ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ, Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΠΌΠΈ-ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π΄Π°ΠΆΠ΅ ΠΏΡΠΈ 4ΠΎ Π, ΠΏΡΠΈΡΠ΅ΠΌ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° Π½Π΅ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ Π²ΠΏΠ»ΠΎΡΡ Π΄ΠΎ 130ΠΎ Π. ΠΠ°ΠΆΠ΅ ΠΏΡΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠ½Π°ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΡΠ½Π½Π΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° k2 Π½Π° ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠΊ ΠΏΡΠ΅Π²ΠΎΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π½Π°Π΄Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° k1 (Π ΠΈΡ.24). ΠΡΠΎ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ΅. ΠΠ±ΡΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ ΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
ΠΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ΅. ΠΠ±ΡΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ ΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡ
ΠΠ±ΡΠ°Ρ ΡΡ Π΅ΠΌΠ° Π±ΠΈΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ² ΠΠ΅ΡΠ²ΠΎΠ½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠΌ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΆΠΈΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ² ΡΠ»ΡΠΆΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ ΡΠΎΠ»Π½Π΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ²Π΅ΡΠ°, Π·Π° ΡΡΠ΅Ρ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ ΡΠ°ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΡΠΎΡΠΎΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΡ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΡΡ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΠ΅ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π° (ΠΆΠΈΡΡ, Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ, ΡΠ³Π»Π΅Π²ΠΎΠ΄Ρ ΠΈ Π΄Ρ.). ΠΠΈΠ²ΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡ Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ, Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΡΡΡΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ², ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ (Π ΠΈΡ.1).
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 1 — ΠΠ±ΡΠ°Ρ ΡΡ Π΅ΠΌΠ° ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π² Π±ΠΈΠΎΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ°Ρ . Pi — Π½Π΅ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΎΡΡΠ°Ρ, ΠΠ Π42-; Π΅* — Π²ΠΎΠ·Π±ΡΠΆΠ΄Π΅Π½Π½ΡΠΉ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½
Π‘Π²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½Π°Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ Π±ΠΈΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΉ Π’ΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠ°ΡΡΡ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ Π΄Π»Ρ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ. ΠΠ½Π° Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ. ΠΡΡΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΡΠ΅ΠΏΠ»Π°. ΠΠ»Ρ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠΈ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ΅ΡΠΌΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π» ΠΠΈΠ±Π±ΡΠ°:
G = H - TS = U + PV - TS ,
Π³Π΄Π΅ H = U + PV - ΡΠ½ΡΠ°Π»ΡΠΏΠΈΡ, U - Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ, P - Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅, V - ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ, T - ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ°, S — ΡΠ½ΡΡΠΎΠΏΠΈΡ. ΠΠ΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° TS — Π΄ΠΈΡΡΠΈΠΏΠΈΡΡΡΡΠ°Ρ ΡΠ°ΡΡΡ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ, Π½Π΅ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠΈΠΌΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΈΠ²Π°ΡΡΠ°ΡΡΡ Π² ΡΡΠ΅Π΄Π΅. ΠΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ G:
.
Π Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°Ρ , ΠΏΡΠΎΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΡ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½ΡΡ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ°Ρ ΠΈ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡΡ Ρ Π½Π΅Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌΠ° (Π΅ΡΠ»ΠΈ Π½Π΅ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΡΡΡΡ Π³Π°Π·Ρ):
Π³Π΄Π΅ F — ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½Π°Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΠ΅Π»ΡΠΌΠ³ΠΎΠ»ΡΡΠ°: F =U - TS .
ΠΡΠΈΡΠ΅ΡΠΈΠ΅ΠΌ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ°ΠΌΠΎΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ΅ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ: ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ° ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π² ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ Ρ Π½Π°ΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΈΠ»ΠΈ .
ΠΠ»Ρ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π° Π₯ Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ [X] Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠG ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΡΠΌΠΌΡ ΡΠ»Π΅Π½ΠΎΠ², Π·Π°Π²ΠΈΡΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΈ Π½Π΅ Π·Π°Π²ΠΈΡΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΎΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ:
ΠG = ΠGo + RT ln[X],
Π³Π΄Π΅ R — ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ Π³Π°Π·ΠΎΠ²Π°Ρ ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½Π°Ρ, Π° ΠGo — ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ΅ΡΠΌΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π», Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΡΡΠΈΠΉ Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ. ΠΠ½ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ : [X] = 1 ΠΌΠΎΠ»Ρ/Π»; T = 25 oC. Π ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΡ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠG = 0:
ΠGo = - RT ln[X].
ΠΡΠ»ΠΈ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΡΡ x ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π° X, ΡΠΎ:
ΠGo = -xRT ln[X].
Π Π°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠΈΠΌ Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ:
Π³Π΄Π΅ a, b, c ΠΈ d — ΡΡΠ΅Ρ ΠΈΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½ΡΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΈΠ΄Π°, ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΡ Π² ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ. ΠΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠ° ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΡ Π:
Π° ΡΠ΅ΡΠΌΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»:
Π³Π΄Π΅ [A], [B]… — ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ. Π‘ΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΉ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠΈΡΠ»ΠΈΡΡ ΠΈΠ· ΡΠ°Π±Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΡΡ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΉ ΡΡΠ±ΡΡΡΠ°ΡΠΎΠ² ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΎΠ² ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ:
ΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΠΈΡΡ Π°Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ, ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ² ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈ ΡΠ°ΡΡΡΠΈΡΠ°Π² Π. Π’Π°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ Π² ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΠΈ:, ΡΠΎ .
ΠΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»Ρ ΠΡΠ½ΠΎΠ²Π½Π°Ρ ΡΠ°ΡΡΡ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π² ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°Ρ , ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΡ ΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΡ, Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π° Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ°ΠΏΠ°Ρ Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΡΡΡΠΏΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΡΡΡ Π½Π° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ ΠΏΠΎ ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΠΈΠ· Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»-ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ² ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ². ΠΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡΡΡ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ. ΠΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°, ΠΎΡΠ΄Π°Π²ΡΠ°Ρ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π² ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ, Π° ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠ²ΡΠ°Ρ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ — Π² Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ. Π‘ΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ, ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΎΡΠ΄Π°ΡΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ, Π° ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΡ — Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°. ΠΠΎΠ½ΠΎΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² — Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΠΈ, Π° Π°ΠΊΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² — ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΠ½ΠΈ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΡΡΡ Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ. ΠΠ½ΠΈ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΎΠ½ΠΈΡΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΎΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ΅Π΄ΠΎΠΊΡ-ΠΏΠ°ΡΡ (ΠΎΡ Π°Π½Π³Π»ΠΈΠΉΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ reduction — Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈ oxidation — ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅). Π’Π°ΠΊ, Π² ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ:
Fe2+ — e- + Fe3+
Fe2+ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π΄ΠΎΠ½ΠΎΡΠΎΠΌ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ², Ρ. Π΅. Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ, Π° Fe3+ — Π°ΠΊΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΠΎΠΌ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ², Ρ. Π΅. ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ. ΠΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΎΠ½ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΡΠ΅Π΄ΠΎΠΊΡ-ΠΏΠ°ΡΡ.
ΠΠ»Ρ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΉ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΠ΅ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»Π°, ΡΠ²Π»ΡΡΡΠ΅Π³ΠΎΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠΉ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½-Π΄Π²ΠΈΠΆΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠΈΠ»Ρ (Ρ.Π΄.Ρ.). ΠΠ³ΠΎ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡ Π² ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ (ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ² 1 Π, 25 ΠΎΠ‘, ΡΠ 7,0) ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ° Ρ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΠΎΠΉ Ρ.Π΄.Ρ. Π ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ° Π±Π΅ΡΡΡ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½Ρ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ:
Π2 — 2 Π+ + 2 Π΅-
ΠΠ»Ρ Π΅Π΅ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π² Π²ΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠΏΡΡΠΊΠ°ΡΡ ΠΏΠ»Π°ΡΠΈΠ½ΠΎΠ²ΡΡ ΠΏΠ»Π°ΡΡΠΈΠ½ΠΊΡ, ΠΎΠΌΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΡ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠΎΠΌ Π³Π°Π·ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° Π2 ΠΏΡΠΈ 25 ΠΎΠ‘, Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ 1 Π°ΡΠΌ ΠΈ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π+, ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠΉ 1,0 Π (ΡΡΠΎ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΠ=0). ΠΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π» ΡΠ°ΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°, Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΡΠΌ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ, ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ ΡΠ°Π²Π½ΡΠΌ Π½ΡΠ»Ρ. ΠΠ½ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠΌ, Ρ.ΠΊ. ΡΡΠ° ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΡΠΎΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π° Ρ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠ΅ΠΉ, ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡΠ΅ΠΉ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½Ρ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π΄ΡΡΠ³Π°Ρ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ,
Fe2+ — e- + Fe3+.
ΠΡΠ»ΠΈ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΊΠΎΠΌ (ΡΠΎΠ»Π΅Π²ΡΠΌ ΠΌΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠΌ) Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΡΠΉ ΠΈ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅ΠΌΡΠΉ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΡ, ΡΠΎ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π½ΠΈΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠΉΠ΄Π΅Ρ ΡΠΎΠΊ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² (ΡΠΈΡ.2), ΠΈ Π² ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΠΈ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΡΠ°Π·Π½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΠΎΠ². ΠΠ½Π° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΠΊΠ°, Ρ. Π΅. Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΡΡΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π° Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΊ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π°ΠΌ ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Ρ Π2.
ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»Ρ Π2 ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π», Π° ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΡΠΉ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»Ρ NADH — ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ. ΠΠ½Π°Ρ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ, ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π½Π°ΠΉΡΠΈ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΏΠΎ ΡΠΎΡΠΌΡΠ»Π΅:
Π³Π΄Π΅ n — ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΠΌΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ², Π° F=96 500 ΠΠΆ/(ΠΌΠΎΠ»Ρ*Π) — ΡΠΈΡΠ»ΠΎ Π€Π°ΡΠ°Π΄Π΅Ρ.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 2 — ΠΠ·ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»Π°
ΠΠ΄Π΅Π½ΠΎΠ·ΠΈΠ½ΡΡΠΈΡΠΎΡΡΠ°Ρ (ATP)
ΠΠ΄Π΅Π½ΠΎΠ·ΠΈΠ½ΡΡΠΈΡΠΎΡΡΠ°Ρ (ΠΠ’Π ) — Π°Π΄Π΅Π½ΠΈΠ½ΠΎΠ²ΡΠΉ ΡΠΈΠ±ΠΎΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ Ρ ΡΠ΅ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠΉ ΠΈΠ· ΡΡΠ΅Ρ ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ½ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ (ΡΠΈΡ.3) — ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π°ΠΊΠΊΡΠΌΡΠ»ΡΡΠΎΡΠΎΠΌ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠΉ «ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΠΉ» Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ . ΠΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ ATP Π±ΡΠ» Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ ΠΈΠ· ΠΌΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΊΠ°Π½ΠΈ Π. ΠΠ΅ΠΌΠ°Π½ΠΎΠΌ, Π‘. Π€ΠΈΡΠΊΠ΅ ΠΈ Π. Π‘ΡΠ±Π°ΡΡΠΎΡ Π² 1929 Π³ΠΎΠ΄Ρ. Π 1931 Π³ΠΎΠ΄Ρ Π. Π. ΠΠ½Π³Π΅Π»ΡΠ³Π°ΡΠ΄Ρ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΠ» ΡΠ²ΡΠ·Ρ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΡΠΌ Π΄ΡΡ Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ, Ρ. Π΅. ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ, ΠΈ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π°Π΄Π΅Π½ΠΎΠ·ΠΈΠ½Π΄ΠΈΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ° (ADP) ΠΈΠ»ΠΈ, ΠΈΠ½Π°ΡΠ΅ Π³ΠΎΠ²ΠΎΡΡ, ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΎΠΌ ATP Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΊ ADP Π΅ΡΠ΅ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΡΠ Π32- (Π½Π΅ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΎΡΡΠ°Ρ, Pi). ΠΡΠΎΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ Π½Π°Π·Π²Π°Π½ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ. Π€. ΠΠΈΠΏΠΌΠ°Π½ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΠ» (1941), ΡΡΠΎ ATP — Π³Π»Π°Π²Π½ΡΠΉ ΠΈ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ .
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 3 — ΠΠ΄Π΅Π½ΠΎΠ·ΠΈΠ½ΡΡΠΈΡΠΎΡΡΠ°Ρ (ATP)
ΠΡΠΈ ΡΠ=7,0 ATP4- ΠΈ ADP3- ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π°Π½ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ Ρ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π·Π°ΡΡΠ΄Π°ΠΌΠΈ. Π’ΠΎΡΠ½Π΅Π΅, Π·Π°ΡΡΠ΄ ATP ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π² -3,8 Π·Π° ΡΡΠ΅Ρ Π½Π΅Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°ΡΡΠ΄Π° Π°Π·ΠΎΡΠ° Π² Π°Π΄Π΅Π½ΠΈΠ½Π΅:. Π ΠΆΠΈΠ²ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π½Π΅Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ°Ρ ΡΠ°ΡΡΡ ATP ΠΈ ADP ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΡΡ Π°Π½ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ², Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½Π°Ρ ΡΠ°ΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΡ Ρ ΠΌΠ°Π³Π½ΠΈΠ΅ΠΌ: Mg2+ATP4- ΠΈ Mg2+ADP3-.
ATP ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΡΡ ΠΊ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΎΡΡΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΡΠΌ, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΠΌ «Π±ΠΎΠ³Π°ΡΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ» ΡΠ²ΡΠ·Ρ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ°ΠΌΠΈ (ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅ΠΌΡΡ: ~). ΠΡΠΎ, ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ, Π½Π΅ Π·Π½Π°ΡΠΈΡ, ΡΡΠΎ ΡΠ°ΠΌΠ° ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ°Ρ. Π‘Π²ΡΠ·Ρ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π ΠΈ Π — ΡΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΎΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ²ΡΠ·Ρ Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΊΠ° 100 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ. Π’Π°ΠΊΠ°Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΠΈΡΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΠΌ ΡΠ°Π·ΡΡΠ²Π΅ ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ ΠΈ ΡΠ°Π·Π½Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ADP2- ΠΈ Π Π32- Π½Π° Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠ°ΡΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅:
O- O- O-
I I I
ΠΠ΄Π΅Π½ΠΎΠ·ΠΈΠ½Π-Π -Π~Π - + -P-O-
II II II
O O O
< >
ΠΠΎΠ»Π½ΠΎΡΡΡΡ Π΅Π΅ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π½Π΅Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ. Π‘ΠΌΡΡΠ» ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½Π° «ΠΌΠ°ΠΊΡΠΎΡΡΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠ²ΡΠ·Ρ» Π² ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π²ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ Π½Π° ΠΊΠ°ΠΊΡΡ-Π½ΠΈΠ±ΡΠ΄Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ°Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ, ΡΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ΅ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ. ΠΠ±ΡΡΠ½ΠΎ Π·Π° ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΡΠΉ Π°ΠΊΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ Π²ΠΎΠ΄Ρ ΠΈ Π³ΠΎΠ²ΠΎΡΡΡ ΠΎ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ»ΠΈΠ·Π° ATP:
ATP4- + Π2Π + Π+ ADP3- + Pi2-
ΠΈΠ»ΠΈ:
O- O- O- O- O- O-
I I I I I I
ΠΠ΄Π΅Π½ΠΎΠ·ΠΈΠ½Π-Π -Π~Π -O~P-O- + HOH + H +> ΠΠ΄Π΅Π½ΠΎΠ·ΠΈΠ½Π-Π -Π~Π O- + HO-P-O-
II II II II II II
O O O O O O
ATP ΠΠΎΠ΄Π° ADP Pi
Π ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ , Ρ. Π΅. ΠΏΡΠΈ 25Π‘, ΡΠ = 7,0, ΠΈΠ·Π±ΡΡΠΊΠ΅ Mg2+ ΠΈ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡΡ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΡΡ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ² ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΎΠ² ΡΡΠΈΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΉ 1 ΠΌΠΎΠ»Ρ/Π»:
ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ.
Π’Π°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ Π² ΠΆΠΈΠ²ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ATP, ADP ΠΈ ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΠ² ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΎΡ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΠΎΠΉ (1,0 ΠΌΠΎΠ»Ρ/Π») ΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΡΠ°Π²Π½Ρ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΠΌ ΠΌΠΌΠΎΠ»Ρ/Π», ΡΠΎ:
~ -12,5 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ.
ΠΡΠ° Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠΎΠΉ, Π° Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠΉ. ΠΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΡΡΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΎΡΡΠ°Π»ΠΊΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ Π·Π°ΡΡΠ΄ΠΎΠ² Π² ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π΅ ATP4-. ΠΠ»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ Π΅ΠΌΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π° ATP4- Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π² Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ. ΠΡΠΈ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ»ΠΈΠ·Π΅ ATP4- ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π·Π°ΡΡΠ΄ΠΎΠ² Π² ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ Π -Π ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΡ Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌ ΡΡΠΌΠΌΠ°ΡΠ½ΡΠΌ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π·Π°ΡΡΠ΄ΠΎΠΌ: ADP3- ΠΈ ΠΠ Π42-, ΡΡΠΎ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΡΡΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΎΡΡΠ°Π»ΠΊΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π½ΠΈΠΌΠΈ ΠΈ ΠΏΡΠ΅ΠΏΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΠΈΡ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΡ Π² ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ ΠΠ’Π . ΠΡΡΠ³Π°Ρ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½Π° ΡΠΎΡΡΠΎΠΈΡ Π² ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ ADP3- ΠΈ ΠΠ Π42- ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π³ΠΈΠ±ΡΠΈΠ΄Π°ΠΌΠΈ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅Π·ΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΉ Ρ ΡΠ°Π·Π½ΡΠΌ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π³ΡΡΠΏΠΏ =Π, -Π- ΠΈΠΠ. Π Π΅Π·ΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ½Π°Ρ ΡΠΎΡΠΌΠ° Ρ ΡΠ΅ΡΡΡΡΠΌΡ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ Π°ΡΠΎΠΌΠ°ΠΌΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΠΠ΄- Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΡΡΠΎΠΉΡΠΈΠ²Π° Π² ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ Π²ΠΈΠ΄Π΅, ΡΠ΅ΠΌ Π² ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π΅ ATP, Ρ. ΠΊ. ΡΠ°ΡΡΡ ΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π½Π° Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΈΡ ΠΎΡΠ±ΠΈΡΠ°Ρ ΠΈ ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°Π΅Ρ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ. ΠΡΠΈ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ»ΠΈΠ·Π΅ ATP4- ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ Π½Π° Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π½ΠΈ Π² ADP3- ΠΈ ΠΠ Π42-, ΡΠ΅ΠΌ Π² ATP4-. Π, Π½Π°ΠΊΠΎΠ½Π΅Ρ, ADP2-Π±ΡΡΡΡΠΎ ΠΎΡΠ΄Π°Π΅Ρ ΠΈΠΎΠ½ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° (ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½) Π² ΡΡΠ΅Π΄Ρ ΠΈ ΠΈΠΎΠ½ΠΈΠ·ΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ. ΠΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ADP3-, ΠΠ Π42-, ΠΈ Π+, ΡΠ΅ΠΌ Π² ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΠ’Π 4-. ΠΡΠΈ ΠΈΠΎΠ½Ρ Π³ΠΈΠ΄ΡΠ°ΡΠΈΡΡΡΡΡΡ, Ρ. Π΅. ΡΠΎΠ·Π΄Π°ΡΡ Π²ΠΎΠΊΡΡΠ³ ΡΠ΅Π±Ρ ΠΎΠ±ΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΡ ΠΈΠ· ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» Π²ΠΎΠ΄Ρ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄Π½Π° ΠΈ ΠΏΡΠ΅ΠΏΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΠ΅ΠΊΠΎΠΌΠ±ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΠΈ ΡΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² (ΡΠΈΡ.4).
Π Π²ΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ°Ρ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΠ΅ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½ΠΎ Π±ΡΡΡ ΡΠ΄Π²ΠΈΠ½ΡΡΠΎ Π² ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ»ΠΈΠ·Π° ATP. Π ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠ΅, ΠΏΡΠΈ ΡΠ΅ΡΠΌΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΠΈ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ ATP Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Π° Π±ΡΡΡ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ADP:
[ATP]/[ADP] << 1.
ΠΠΎ Ρ ΠΎΡΡ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ»ΠΈΠ· ATP ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄Π΅Π½, ΠΎΠ½ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΌΠ΅Π΄Π»Π΅Π½Π½ΠΎ Π±Π»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΌΡ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΌΡ Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΡ. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ATP : ADP Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ ΡΠ°Π²Π½ΠΎ 10 : 1, ΠΈ Π·Π°ΠΏΠ°ΡΠ΅Π½Π½Π°Ρ Π² ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π΅ ATP ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ Π΄ΠΎΠ»Π³ΠΎ ΠΎΡΡΠ°Π²Π°ΡΡΡΡ Π½Π΅ΡΠ΅Π°Π»ΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠΉ.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 4 — ΠΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΡ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ»ΠΈΠ·Π΅ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΎΡΡΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ Π² ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π΅ ATP. 1. ΠΡΠΈ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ»ΠΈΠ·Π΅ ATP ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π·Π°ΡΡΠ΄ΠΎΠ², ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ ΡΡΠΈΠ»ΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΡΡΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΎΡΡΠ°Π»ΠΊΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ Π·Π°ΡΡΠ΄ΠΎΠ². 2. ΠΡΡΠ΅ΠΏΠ»ΡΡΡΠΈΠΉΡΡ Π½Π΅ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΎΡΡΠ°Ρ (Pi) ΡΡΠ°Π±ΠΈΠ»ΠΈΠ·ΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΡΠ΅Π·ΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ½ΡΡ Π³ΠΈΠ±ΡΠΈΠ΄ΠΎΠ², Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄Π°Ρ ΡΠ²ΡΠ·Ρ Π -Π ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΊΠΎΠ²ΡΡ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Ρ Π΄Π²ΠΎΠΉΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ ΠΈ ΠΈΠΎΠ½ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° Π½Π΅ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½ΠΎ Ρ ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΌ ΠΈΠ· ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ΠΎΠ². 3. ΠΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡΠΈΠΉΡΡ ADP2- Π½Π΅ΠΌΠ΅Π΄Π»Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΈΠΎΠ½ΠΈΠ·ΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈ Π²ΡΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠΆΠ΄Π°Π΅Ρ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½ Π² ΡΡΠ΅Π΄Ρ Ρ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΉ (10-7 ΠΏΡΠΈ pH = 7). 4. ΠΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²ΡΡΠΎΠΊΠ°Ρ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Ρ Π³ΠΈΠ΄ΡΠ°ΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΎΠ² Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ»ΠΈΠ·Π° ADP, Pi ΠΈ H+ ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Ρ ATP (Π½Π΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ Π½Π° ΡΠΈΡΡΠ½ΠΊΠ΅) (ΠΠΎ Nelson, Cox, 2005)
ATP ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ°ΠΌ ΠΈ ΡΠΎΠ³Π΄Π°, Π³Π΄Π΅ ΠΈ ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΡ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ. Π Π°ΡΡΠ΅ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ATP ΠΈ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΡΡΠ΅ΠΉΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π΄Π»Ρ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ, Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ, ΠΎΡΠΌΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ ATPΠ°Π·Π°ΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ «ΡΠΌΠ΅ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°ΡΡ Ρ ΠΠ’Π », Ρ. Π΅. ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΠΌΠΈ, ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΏΠ»ΡΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΠ’Π .
ATP Π½Π΅ ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°Π΅Ρ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ ΠGo ΡΡΠ΅Π΄ΠΈ Π±ΠΈΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ². Π ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ Π΅ΡΡΡ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π° Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ»ΠΈΠ·Π° ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ½ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ (ΡΠ°Π±Π»ΠΈΡΠ° 1). ATP, Π² ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠ΅, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄Π½ΠΈΠΊΠΎΠΌ, ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ½ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ ΠΎΡ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΠΉ ΠΊ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ Π°ΠΊΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΠ½ΡΠΌ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°ΠΌ Ρ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ. Π ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ Π½ΠΈΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π½Π΅ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΏΡΡΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ½ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ ΠΎΡ ΠΊΠ°ΠΊΠΎΠ³ΠΎ-Π½ΠΈΠ±ΡΠ΄Ρ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΊ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌΡ. ΠΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π²ΡΠ΅ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ½ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°ΡΡ Ρ ΡΡΠ°ΡΡΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ATP/ADP.
Π’Π°Π±Π»ΠΈΡΠ° 1. Π‘ΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ»ΠΈΠ·Π° Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΠ² | |||
Π€ΠΎΡΡΠ°ΡΡ | |||
Π€ΠΎΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΎΠ»ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Ρ ΠΡΠ΅Π°ΡΠΈΠ½ΡΠΎΡΡΠ°Ρ | — 14,8 — 10,3 | ΠΡΡΠΎΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΎΡΡΠ°ΡΡ | |
ATP | — 7,3 | ||
ΠΠ»ΡΠΊΠΎΠ·ΠΎ-1-ΡΠΎΡΡΠ°Ρ ΠΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΎΠ»-1-ΡΠΎΡΡΠ°Ρ | — 5,0 — 2,2 | ΠΠΈΠ·ΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΎΡΡΠ°ΡΡ | |
ΠΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΎΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΊ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ Π² ΠΈΠ·ΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°Π²Π°ΡΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΌΠ΅ΠΆΡΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠ°:
A + B C + D ()
D + E F + G ()
ΠΡΠ»ΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π² ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠΉ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ, ΡΠΎ ΠΎΠ½Π° Π½Π΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°ΡΡ ΡΠ°ΠΌΠΎΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎ Π±Π΅Π· ΠΏΡΠΈΡΠΎΠΊΠ° ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΎΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅Π³ΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ°. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠΌ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠ»ΡΠΆΠΈΡΡ Π²ΡΠΎΡΠ°Ρ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠΈ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ. ΠΡΡ ΡΠΎΠ»Ρ ΠΈ ΠΈΠ³ΡΠ°Π΅Ρ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ»ΠΈΠ·Π° ATP.
ΠΠ½ΠΎΠ³Π΄Π° Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΏΡΠΎΠΌΠ΅ΠΆΡΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅ ATP, Π° Π³ΡΠ°Π½ΠΎΠ·ΠΈΠ½ΡΡΠΈΡΠΎΡΡΠ°Ρ (GTP). ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΏΡΠΈ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·Π΅ Π±Π΅Π»ΠΊΠ° Π² ΡΠΈΠ±ΠΎΡΠΎΠΌΠ°Ρ . ΠΠΎ GTP Π½Π΅ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠ°ΠΌΠΎΡΡΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, Π° ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ ΠΎΡ ATP Π½Π° GDP.
Π ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡΡΡ Π² ΡΡΠ΅Π΄Π½Π΅ΠΌ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 50 Π³ ATP. ΠΠΎ Π΅ΡΠ»ΠΈ Π·Π° ΡΡΡΠΊΠΈ ΡΡΠ΅Π΄Π½ΠΈΠΉ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ Π²Π΅ΡΠΎΠΌ 70 ΠΊΠ³ ΡΠ°ΡΡ ΠΎΠ΄ΡΠ΅Ρ 2800 ΠΊΠΊΠ°Π», ΡΠΎ Π΅ΠΌΡ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π»ΡΡΡ: 2800 ΠΊΠΊΠ°Π» /12,5 ΠΊΠΊΠ°Π» ΠΌΠΎΠ»Ρ-1 = 224 ΠΌΠΎΠ»Ρ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ 110 ΠΊΠ³ ATP. Π‘Π»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, Π΄Π»Ρ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ° ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ ΡΡΠΈ 50 Π³ ATP Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠ½ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΏΠΈΡΡΡΡ ΠΈ Π²Π½ΠΎΠ²Ρ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ ΠΈΠ· ADP. ΠΠ° ΡΡΡΠΊΠΈ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΠ΅Ρ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ATP, ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ΅ ΠΌΠ°ΡΡΠ΅ Π΅Π³ΠΎ ΡΠ΅Π»Π°.
ΠΠ»ΡΠΊΠΎΠ·Π°
Π ΠΊΠ°ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°Ρ ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΠ°ΡΡΠΈΠ΅ c ΠΏΠΈΡΠ΅ΠΉ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ, ΠΆΠΈΡΡ ΠΈ ΡΠ³Π»Π΅Π²ΠΎΠ΄Ρ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΏΠ»ΡΡΡΡΡ Π΄ΠΎ Π°ΠΌΠΈΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ, ΠΆΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΡΠΎΡΡΡΡ ΡΠ°Ρ Π°ΡΠΎΠ², ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ Π΄Π΅Π³ΡΠ°Π΄ΠΈΡΡΡΡ Π΄ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΡΠ΅ΠΉΡΠΈΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» H2O, CO2 ΠΈ NH3, Π° Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½Π°Ρ Π² Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ Π·Π°ΠΏΠ°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°Ρ ATP (ΡΠΈΡ.1). Π’Π°ΠΊ, ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ ΠΊΡΠ°Ρ ΠΌΠ°Π» ΠΈ Π³Π»ΠΈΠΊΠΎΠ³Π΅Π½ (ΡΠΈΡ.5), ΡΠ½Π°ΡΠ°Π»Π° ΡΠ°Π·Π»Π°Π³Π°ΡΡΡΡ Π΄ΠΎ ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠΎΠ², Π° Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Π° ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΏΠ»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π° Π‘Π2 ΠΈ Π2Π.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 5 — ΠΠ»ΡΠΊΠΎΠ·Π° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π² Π»ΠΈΠ½Π΅ΠΉΠ½ΠΎΠΉ (Π) ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π²ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΌΠ΅ (Π ΠΈΠ»ΠΈ Π). Π‘ΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° Π («ΠΊΡΠ΅ΡΠ»ΠΎ») ΡΠ΅Π°Π»ΡΠ½Π΅ΠΉ ΠΎΡΠΎΠ±ΡΠ°ΠΆΠ°Π΅Ρ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΡ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ, ΡΠ΅ΠΌ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° Π. Π’Π°ΠΊΠ°Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΡ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ. Π. ΠΠ»ΠΈΠΊΠΎΠ³Π΅Π½ ΠΈ ΠΊΡΠ°Ρ ΠΌΠ°Π» — ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΈΠ· Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ. ΠΡΠ°Ρ ΠΌΠ°Π» ΠΈΠ· ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π»ΠΈΠ½Π΅ΠΉΠ½ΡΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ, Π° Π³Π»ΠΈΠΊΠΎΠ³Π΅Π½ ΠΈΠ· ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΆΠΈΠ²ΠΎΡΠ½ΡΡ — ΡΠ°Π·Π²Π΅ΡΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΡΡΠΎΠΊΠΎΡΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π½Π½Π°Ρ ΡΠ΅ΡΡΠΈΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π½Π°Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π° Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°Π΅Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ, Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠ΅ΠΈΠΌΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π² ΠΊΠΎΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΡΡ ΡΠ²ΡΠ·ΡΡ Π‘-Π‘ ΠΈ Π‘-Π, ΡΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΡ Π΅Π΅ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ — Π²ΠΎΠ΄Π° ΠΈ ΡΠ³Π»Π΅ΠΊΠΈΡΠ»ΡΠΉ Π³Π°Π·. ΠΠ½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ Π²ΠΊΠ»Π°Π΄ Π² Π½Π΅Π΅ Π²Π½ΠΎΡΠΈΡ ΡΠ½ΡΡΠΎΠΏΠΈΠΉΠ½ΡΠΉ ΡΠ»Π΅Π½. ΠΡΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ Π‘6Π12Π6 + 6Π2 > 6Π‘Π2 + 6Π2Π.
Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ 686 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ. ΠΡΠ»ΠΈ ΡΡΠΌΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π²ΡΠ΅Ρ ΠΊΠΎΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΡΡ ΡΠ²ΡΠ·Π΅ΠΉ (Π’Π°Π±Π»ΠΈΡΠ° 2) Π² ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π²ΠΎΠΉ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π΅ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ (Π ΠΈΡ. 5, Π) ΠΈ 6 ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°Ρ Π2:
5 ΡΠ²ΡΠ·Π΅ΠΉ Π‘-Π‘: 5 * 83 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ = 415 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ;
7 ΡΠ²ΡΠ·Π΅ΠΉ Π‘-Π: 7 * 99 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ = 693 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ;
7 ΡΠ²ΡΠ·Π΅ΠΉ Π‘-Π: 7 * 84 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ = 588 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ;
5 ΡΠ²ΡΠ·Π΅ΠΉ Π-Π: 5 * 112 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ = 560 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ;
6 ΡΠ²ΡΠ·Π΅ΠΉ Π-Π: 6 * 116 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ = 696 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ, ΡΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌ 2952 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ. Π Π² 12 ΡΠ²ΡΠ·ΡΡ Π‘=Π ΡΠ΅ΡΡΠΈ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» Π‘Π2 ΠΈ Π² 12 ΡΠ²ΡΠ·ΡΡ Π-Π ΡΠ΅ΡΡΠΈ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» Π2Π, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡΡΡ (12*170) + (12*112) = 3384 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ». Π’. Π΅. ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ Π²ΡΠΈΠ³ΡΡΡ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ 432 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ. ΠΠΎ Π² Π½Π΅ΠΉ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ 686 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ. ΠΠ΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎ, ΡΠ°Π·Π½ΠΈΡΠ° 686 — 432 = 254 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π½Π° ΡΡΠ΅Ρ ΡΠ½ΡΡΠΎΠΏΠΈΠΉΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΡ, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΠΎΠΉ Ρ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠ΅ΠΉ ΡΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ.
Π’Π°Π±Π»ΠΈΡΠ° 2. ΠΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΊΠΎΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΡΡ ΡΠ²ΡΠ·Π΅ΠΉ (ΠΏΠΎ Nelson, Cox, 2005)
Π‘Π²ΡΠ·ΠΈ | Π‘Π²ΡΠ·ΠΈ | |||
C=O | H-H | |||
C=C | P-O | |||
P=O | C-H | |||
Π-Π | C-O | |||
O-H | C-C | |||
ΠΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ ΠΎΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠ΅ΠΌ ΠΆΠ΅ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ, Π½ΠΎ ΠΏΡΠΈ Π³ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΡΡ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΡΡΠ°ΡΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ ΡΡΠ°Π·Ρ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΡΠ΅ΠΏΠ»Π°, Π° Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ΅ ΡΠ°Π·Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ ΠΈΠ΄Π΅Ρ ΡΡΡΠΏΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΡΠ΄ ΠΏΡΠΎΠΌΠ΅ΠΆΡΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΠΉ, Π½Π° ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΈΠ·Π²Π»Π΅ΡΡ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ, Π½ΠΎ ΠΈ Π·Π°ΠΏΠ°ΡΡΠΈ Π΅Π΅ Π² ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°Ρ ATP.
ΠΠ»ΠΈΠΊΠΎΠ»ΠΈΠ·
ΠΠ΅ΡΠ²ΡΠΉ ΡΡΠ°ΠΏ ΡΠ°Π·Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ — Π³Π»ΠΈΠΊΠΎΠ»ΠΈΠ·. ΠΡΠΎ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΠΉ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ ΠΈΠ· 10 ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΉ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΈΠ· Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠΈΡΠΎΠ²ΠΈΠ½ΠΎΠ³ΡΠ°Π΄Π½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° (ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Ρ). ΠΠ΅ΡΡΠΎ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ° Π² ΡΡ Π΅ΠΌΠ΅ Π±ΠΈΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΉ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΏΡΠΈΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΎ Π½Π° Π ΠΈΡ. 6. ΠΠ»ΠΈΠΊΠΎΠ»ΠΈΠ· — ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΡΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ, ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΠΈΠΉΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΆΠΈΠ²ΠΎΡΠ½ΡΡ , ΡΠ°ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ².
Π‘ΡΠΌΠΌΠ°ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π³Π»ΠΈΠΊΠΎΠ»ΠΈΠ·Π°:
Π‘6Π12Π6 + 2ADP + 2Pi 2Π‘3Π6Π3 + 2ATP + 2Π2Π + 47 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ.
Π ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ Π³Π»ΠΈΠΊΠΎΠ»ΠΈΠ·Π° ΠΈΠ· Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ ΠΈΠ·Π²Π»Π΅ΠΊΠ°Π΅ΡΡΡ Π½Π΅Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ°Ρ ΡΠ°ΡΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ, Ρ.ΠΊ. ΡΡΠΈΠΊΠ°ΡΠ±ΠΎΠ½ΠΎΠ²Π°Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π° ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΠ° Π½Π΅Π½Π°ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ΅ΡΡΠΈΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π½Π°Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π° Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ: ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ 47 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ, ΠΈΠ· ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ 14,6 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ Π·Π°ΠΏΠ°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² Π΄Π²ΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°Ρ ATP. ΠΡΠΎ ΠΊΠ°ΠΊ Π±Ρ «ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ½ΠΊΠ° Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ». Π₯ΠΎΡΡ Π³Π»ΠΈΠΊΠΎΠ»ΠΈΠ· ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π΅Π½, ΡΠ΅ΠΌ Π°ΡΡΠΎΠ±Π½ΡΠ΅ Π±ΠΈΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡ, ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠ΅ ΠΊ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΠΌΡ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ 686 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ (ΡΠΌ. Π½ΠΈΠΆΠ΅), Π² ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΊΠ° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΠΎΠ½ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠ»ΡΠΆΠΈΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠΌ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠΌ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ΅, ΠΏΡΠ°Π²Π΄Π°, Π½Π΅Π΄ΠΎΠ»Π³ΠΎΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ. ΠΠ΅Π»ΠΎ Π² ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ Π² ΡΠΈΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ΅ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π³Π»ΠΈΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌ, ΠΈ ΠΎΠ½ΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡΡΠΎ ΠΌΠΎΠ±ΠΈΠ»ΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ; ΡΠΎΠ³Π΄Π° Π³Π»ΠΈΠΊΠΎΠ»ΠΈΠ· ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠΌ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠΌ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ. ΠΡΡΠ³ΠΎΠΉ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½Ρ Π°Π½Π°ΡΡΠΎΠ±Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π³Π»ΠΈΠΊΠΎΠ»ΠΈΠ·Π° — ΡΠΏΠΈΡΡΠΎΠ²ΠΎΠ΅ Π±ΡΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ Π΄ΡΠΎΠΆΠΆΠ΅ΠΉ ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ².
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 6 — ΠΡΡΠΎΠ±Π½ΡΠΉ ΠΈ Π°Π½Π°ΡΡΠΎΠ±Π½ΡΠΉ Π³Π»ΠΈΠΊΠΎΠ»ΠΈΠ· ΠΡΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½Ρ, Π ΠΈ ΡΠΈΠΊΠ» ΠΡΠ΅Π±ΡΠ° Π ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°, Ρ. Π΅. Π² Π°ΡΡΠΎΠ±Π½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ , ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΠ΅ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ Ρ ΡΠ°Π·ΡΡΠ²ΠΎΠΌ ΠΎΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ΅ΠΆΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΡΠ²ΡΠ·Π΅ΠΉ Π² ΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ ΠΊΠ°ΡΠΊΠ°ΡΠ΅ Π³Π»ΡΠΊΠΎΠ·Ρ, ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΎΡΡΠ΅ΠΉΡΠΈΡ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΠΉ Π‘Π2 ΠΈ Π2Π ΠΈ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ. ΠΠ° ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠΌ ΡΡΠ°ΠΏΠ΅ (Π ΠΈΡ.6) ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Ρ, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡΠΈΠΉΡΡ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ Π°ΡΡΠΎΠ±Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π³Π»ΠΈΠΊΠΎΠ»ΠΈΠ·Π°, Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ°, Π (CΠΎΠ), ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡ Π°ΡΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½Ρ, Π (Ac-CoA) (Π ΠΈΡ.7). ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΠΊ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π΅ Π‘ΠΎΠ Π΄ΠΎΠ±Π°Π²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π°ΡΠ΅ΡΠΈΠ»ΡΠ½Π°Ρ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ° Π‘Π3Π‘ΠΡ Π΄Π²ΡΠΌΡ Π°ΡΠΎΠΌΠ°ΠΌΠΈ ΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π° ΠΈ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π° Π‘Π2. ΠΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΡ-Π‘ΠΎΠ — ΠΈΡΠΊΠ»ΡΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½Π°Ρ Π·Π°Π΄Π°ΡΠ°, Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΡΠ΅ΠΌΠ°Ρ ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π½ΡΠΌ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠΎΠΌ, ΡΠΎΡΡΠΎΡΡΠΈΠΌ ΠΈΠ· ΡΡΠ΅Ρ ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Π1, Π2 ΠΈ Π3 ΠΎΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½Π½ΡΠΌ Π² ΠΎΠ³ΡΠΎΠΌΠ½ΡΠΉ ΠΌΡΠ»ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ½ΡΠΉ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ ΠΌΠ°ΡΡΠΎΠΉ 6 ΠΠΠ° ΠΈ ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅ΡΠΎΠΌ 45 Π½ΠΌ (Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ ΡΠΈΠ±ΠΎΡΠΎΠΌΡ!). ΠΠ½ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ 60 ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» Π2 ΠΈ ΠΏΠΎ 20−30 ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» Π1 ΠΈ Π3. Π ΡΡΠΎΠΌ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ΅ ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Ρ ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠ³Π°Π΅ΡΡΡ 5 ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡΠΌ, ΠΏΠΎΠΊΠ° Π½Π΅ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΡ-Π‘ΠΎΠ.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 7 — ΠΡΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½Ρ, Π ΠΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ ΠΏΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΏΠ΅Π²Π°ΡΡ Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, Π² Ρ ΠΎΠ΄Π΅ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΡ-Π‘ΠΎΠ. Π’Π°ΠΊ, ΠΆΠΈΡΡ ΡΠ½Π°ΡΠ°Π»Π° ΡΠ°Π·Π»Π°Π³Π°ΡΡΡΡ Π½Π° Π³Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΈΠ½ ΠΈ ΠΆΠΈΡΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ΅ΠΏΠΎΡΠΊΠΈ, ΠΎΡ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ Π²-ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΡΡΠ΅ΠΏΠ»ΡΡΡΡΡ Π΄Π²ΡΡ ΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅ ΡΡΠ°Π³ΠΌΠ΅Π½ΡΡ ΠΈ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΡΡΡ ΠΊ Π‘ΠΎΠ Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΡ-Π‘ΠΎΠ. ΠΠ΅Π»ΠΊΠΈ ΡΠ°ΡΠΏΠ°Π΄Π°ΡΡΡΡ Π΄ΠΎ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΡ Π°ΠΌΠΈΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ, ΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠΈ Π²ΡΠ΅ ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΠ·ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΡ-Π‘ΠΎΠ. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΠΡ-Π‘ΠΎΠ — ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΌΠ΅ΠΆΡΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ΅ Π·Π²Π΅Π½ΠΎ, ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°ΡΡΠ΅Π΅ ΡΠ°Π·Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠΎΠ² ΠΏΠΈΡΠΈ Ρ Π½Π΅ΠΊΠΈΠΌ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠΌ, Π½Π° ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΌ ΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡΡΡ Π²ΡΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΡΠΈ ΠΈ Π² Ρ ΠΎΠ΄Π΅ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈ Π·Π°ΠΏΠ°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ. ΠΡΠΎΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΈΠΊΠ»ΠΎΠΌ ΡΡΠΈΠΊΠ°ΡΠ±ΠΎΠ½ΠΎΠ²ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ, ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΈΠΊΠ»ΠΎΠΌ Π»ΠΈΠΌΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ, ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΈΠΊΠ»ΠΎΠΌ ΠΡΠ΅Π±ΡΠ° (ΡΠΈΡ.8). Π Π½Π΅ΠΌ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π΄Π°Π»ΡΠ½Π΅ΠΉΡΠ΅Π΅ ΡΠ°Π·Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΊΠ΅Π»Π΅ΡΠ°, ΠΈ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ 2 ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ Π‘Π2.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 8 — Π¦ΠΈΠΊΠ» ΠΡΠ΅Π±ΡΠ° ΠΠ»Ρ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ Ac-CoA ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΠ°Π΅Ρ Π² ΡΠΈΠΊΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΈΠ· 8 ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΉ. ΠΠ½ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΠ΅Ρ Π΄Π²ΡΡ ΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π½ΡΡ Π°ΡΠ΅ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ ΠΊ ΡΡΠ΅Ρ ΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠ°Π²Π΅Π»Π΅Π²ΠΎΡΠΊΡΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ΅ (ΠΎΠΊΡΠ°Π»ΠΎΠ°ΡΠ΅ΡΠ°ΡΡ). ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΡΠΈΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π½Π°Ρ Π»ΠΈΠΌΠΎΠ½Π½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° (ΡΠΈΡΡΠ°Ρ). ΠΠ°ΡΠ΅ΠΌ ΠΎΡ ΡΡΠ±ΡΡΡΠ°ΡΠΎΠ² ΠΈΠ·ΠΎΡΠΈΡΡΠ°ΡΠ° ΠΈ Π±-ΠΊΠ΅ΡΠΎΠ³Π»ΡΡΠ°ΡΠ°ΡΠ° ΠΎΡΡΠ΅ΠΏΠ»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠΎ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π΅ ΡΠ³Π»Π΅ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΠ³ΠΎ Π³Π°Π·Π° Π‘Π2, Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΡΡΠ΅Π³ΠΎΡΡ Π² Ρ ΠΎΠ΄Π΅ Π΄ΡΡ Π°Π½ΠΈΡ, Π° ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡ ΠΈΠ·ΠΎΡΠΈΡΡΠ°Ρ-, -ΠΊΠ΅ΡΠΎΠ³Π»ΡΡΠ°ΡΠ°Ρ-, ΡΡΠΊΡΠΈΠ½Π°ΡΠΈ ΠΌΠ°Π»Π°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Ρ ΠΎΡΡΠ΅ΠΏΠ»ΡΡΡ ΠΏΠΎ Π΄Π²Π° Π°ΡΠΎΠΌΠ° Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΠΎΡ ΠΈΠ·ΠΎΡΠΈΡΡΠ°ΡΠ°, -ΠΊΠ΅ΡΠΎΠ³Π»ΡΡΠ°ΡΠ°ΡΠ°, ΡΡΠΊΡΠΈΠ½Π°ΡΠ° ΠΈ ΠΌΠ°Π»Π°ΡΠ°, ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ, Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΡΠ²ΠΎΠΈΡ ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ² NADH ΠΈΠ»ΠΈ FADH2 (Π ΠΈΡ.8) ΠΠΎΠ΄ΡΠΎΠ±Π½Π΅Π΅ ΡΡΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½Ρ Π² ΡΡΠ΅Π±Π½ΠΈΠΊΠ°Ρ ΠΏΠΎ Π±ΠΈΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΠΈ. ΠΡΠΎΡ ΡΠΈΠΊΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π² ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ ΠΌΠ°ΡΡΠΈΠΊΡΠ΅. ΠΠΎΡΠΎΠΌ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΠΈΠ· ΡΡΠΈΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΡΡΡ ΠΏΠΎ ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° Π½Π° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π²ΠΎΠ΄Ρ, Π° Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΠΈΠ²ΡΠ°ΡΡΡ ΠΏΠΎ ΠΏΡΡΠΈ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π³ΡΠ°Π΄ΠΈΠ΅Π½ΡΠ° Π½Π° Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π΅, Π·Π° ΡΡΠ΅Ρ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ ΠΠ’Π (ΡΠΈΡ.9)
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 9 — Π‘Π²ΡΠ·Ρ ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΠΡΠ΅Π±ΡΠ°, ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° ΠΈ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·Π° ATP (ΠΠΎ Berg et al., 2002)
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ — Π²Π½ΡΡΡΠΈΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΠΎΡΠ³Π°Π½Π΅Π»Π»Ρ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠ΅ Π±ΠΈΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡ. ΠΠ½ΠΈ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΡΡ Π² ΡΠΈΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ΅ Π²ΡΠ΅Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ Π²ΡΡΡΠΈΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ² — ΡΡΠΊΠ°ΡΠΈΠΎΡ. ΠΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎ-ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΎΡΠΎΠ³ΡΠ°ΡΠΈΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΊΡΡΠ³Π»ΡΡ, ΠΎΠ²Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π²ΡΡΡΠ½ΡΡΡΡ ΡΠΎΡΠΌΡ. ΠΡ ΡΠΈΠΏΠΈΡΠ½ΡΠΉ Π΄ΠΈΠ°ΠΌΠ΅ΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΊΠ° 0,2 ΠΌΠΊΠΌ ΠΈ Π΄Π»ΠΈΠ½Π° Π΄ΠΎ 3 ΠΌΠΊΠΌ. Π ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΎΡ Π΄Π΅ΡΡΡΠΊΠΎΠ² Π΄ΠΎ ΡΡΡΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ. Π‘ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΡΡΠ΅Ρ ΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΊΠΎΠ½ΡΡΡΡΠΊΡΠΈΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎ-ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΈΠ·ΠΎΠ±ΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ Π²ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ Π΅ΡΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΎΠ½ — ΠΎΠ΄Π½Π° Π³ΠΈΠ³Π°Π½ΡΡΠΊΠ°Ρ, ΡΠ°Π·Π²Π΅ΡΠ²Π»Π΅Π½Π½Π°Ρ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΊΡΡΡ, ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΡ, ΠΎΡ Π²Π°ΡΡΠ²Π°ΡΡΠ°Ρ ΡΠ΄ΡΠΎ (Π ΠΈΡ.10). ΠΡΡΠ³Π»ΡΠ΅ ΠΈ ΠΎΠ²Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ, Π²ΠΈΠ΄ΠΈΠΌΡΠ΅ Π½Π° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎ-ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΎΡΠΎΠ³ΡΠ°ΡΠΈΡΡ , ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠΏΠ΅ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠ΅Π·Ρ Π²Π΅ΡΠ²Π΅ΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΎΠ½Π°. ΠΠ° ΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΈΠΈ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ Π΅ΡΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΈ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π½Π΅Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΡΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ.
Π 0,2 ΠΌΠΊΠΌ | Π | |
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 10 — Π‘ΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ. Π. Π‘ΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΠΎΠ΄ΡΠΈΠΈ. Π. ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΎΠ½ Π΄ΡΠΎΠΆΠΆΠ΅Π²ΠΎΠΉ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ (ΠΠΎΠΌΠΏΡΡΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ 3D ΡΠ΅ΠΊΠΎΠ½ΡΡΡΡΠΊΡΠΈΡ) ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ° ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΠΎΠ΄ΡΠΈΡ Π³Π»ΠΈΠΊΠΎΠ»ΠΈΠ· ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°ΡΡΡΡ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡ, ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π»ΡΡΡΠΈΡ ATP, ΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ² «ΡΠΎΠΏΠ»ΠΈΠ²Π°». ΠΠ½ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΎ Π»ΠΎΠΊΠ°Π»ΠΈΠ·ΡΡΡΡΡ Π²ΠΎΠΊΡΡΠ³ ΡΠ΄ΡΠ° ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ, ΠΏΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡ ΠΈΠΌ ATP. ΠΡΠΈ ΡΠΈΠ·ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°Ρ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ Π² ΠΌΠ΅ΡΡΠ° Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ. ΠΡΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠΈ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΎΠ½ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠ°Π·Π±ΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΎΠ±ΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ.
ΠΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΡ ΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ Π΄Π²ΡΡ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½: Π½Π°ΡΡΠΆΠ½ΠΎΠΉ ΠΈ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ. ΠΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½ΡΡ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΡΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π²ΠΏΡΡΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΡ — ΠΊΡΠΈΡΡΡ, Π±Π»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ, Π½Π° ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠ΅ Π±ΠΈΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡ. ΠΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ, Π² ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΡΡ Π΅ΡΡΡ Π΄Π²Π° ΠΈΠ·ΠΎΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°ΡΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ° — ΠΌΠ΅ΠΆΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²ΠΎ ΠΈ ΠΌΠ°ΡΡΠΈΠΊΡ. Π Π½Π°ΡΡΠΆΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π΅ (ΠΠΠ) Π±Π΅Π»ΠΎΠΊ ΠΏΠΎΡΠΈΠ½ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅Ρ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΡΠΈΠ»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΡ, ΠΏΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ°Π΅ΠΌΡΠ΅ Π΄Π»Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΠΌ Π²Π΅ΡΠΎΠΌ Π΄ΠΎ 5 ΠΊΠΠ°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΠ½ΠΈΠΊΠ°ΡΡ Π² ΠΌΠ΅ΠΆΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²ΠΎ, Π½ΠΎ Π½Π΅ Π² ΠΌΠ°ΡΡΠΈΠΊΡ.
ΠΠ½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ (ΠΠΠ) Π½Π° 75% ΡΠΎΡΡΠΎΠΈΡ ΠΈΠ· Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ² ΠΈ Π½Π° 25% - ΠΈΠ· Π»ΠΈΠΏΠΈΠ΄ΠΎΠ². Π Π½Π΅Π΅ Π²ΡΡΡΠΎΠ΅Π½Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΡ ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° (Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ 10 000 Π½Π°Π±ΠΎΡΠΎΠ²) ΠΈ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ Π+-ATP-ΡΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ°Π·Ρ. ΠΠΠ Π½Π΅ΠΏΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ°Π΅ΠΌΠ° Π΄Π°ΠΆΠ΅ Π΄Π»Ρ ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΌΠ°Π»ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ², ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ Π+. ΠΡΠΎΠ±ΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΡΡΠ°ΡΡΠΊΠΈ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ°ΠΊΡΠ° Π½Π°ΡΡΠΆΠ½ΠΎΠΉ ΠΈ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½, Π³Π΄Π΅ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Ρ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ ATP/ADP-ΡΡΠ°Π½ΡΠ»ΠΎΠΊΠ°Π·Ρ, ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ADP Π² ΠΌΠ°ΡΡΠΈΠΊΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ, Π° ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ²ΡΠΈΠΉΡΡ ATP — Π²ΠΎ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅Π΄Ρ, ΠΈ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ-ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΡΠΎΠ² (ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ, ΠΆΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ, Π°ΠΌΠΈΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ ΠΈ Ρ. Π΄.).
Π ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈ 67% Π²ΡΠ΅Ρ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ² Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π² ΠΌΠ°ΡΡΠΈΠΊΡΠ΅, 21% - Π² ΠΠΠ, 6% - Π² ΠΠΠ ΠΈ 6% - Π² ΠΌΠ΅ΠΆΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π½ΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅. Π ΠΌΠ°ΡΡΠΈΠΊΡΠ΅ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΡΡ ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡ ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΠΡΠ΅Π±ΡΠ°, ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π½ΡΠΉ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ, ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΆΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ ΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π°ΠΌΠΈΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅. Π ΠΌΠ°ΡΡΠΈΠΊΡΠ΅ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡΡΡ ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΎΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΡ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ² — ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ, ΠΆΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ, Π°ΠΌΠΈΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ, Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ΠΎΠ², ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΈ Ρ. Π΄.
Π£ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ, Π² ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΎΡ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½Π΅Π»Π», ΠΈΠΌΠ΅Π΅ΡΡΡ ΡΠ²ΠΎΡ ΠΠΠ (ΠΌΡΠΠΠ). Π ΠΌΡΠΠΠ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡΡΡ 37 Π³Π΅Π½ΠΎΠ², Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Ρ 13 Π³Π΅Π½ΠΎΠ², ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ² ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° ΠΈ ATP-ΡΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ°Π·Ρ. ΠΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π³Π΅Π½Ρ ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡ ΡΠΈΠ±ΠΎΡΠΎΠΌΠ½ΡΠ΅ ΠΈ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ½ΡΠ΅ Π ΠΠ, ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΠ΅ Π² ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·Π΅ Π±Π΅Π»ΠΊΠ° Π² ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ ΠΌΠ°ΡΡΠΈΠΊΡΠ΅. ΠΠ΅Π½Ρ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 900 ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ² ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΡ ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Ρ Π² ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ. ΠΡΠΈ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΡΡΡΡ Π² ΡΠΈΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ΅, Π° Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠΈΡΡΡΡΡΡ Π² ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ. ΠΠΎΠΊΠ° Π½Π΅ ΡΡΠ½ΠΎ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΊΠΎΠΎΡΠ΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΈΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ Π±ΠΈΠΎΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π· Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ². ΠΠ΅Π΄Ρ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ, Ρ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΎΠ΄Π½Π° ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ° ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠ΄ΡΠ΅, Π° Π΄ΡΡΠ³Π°Ρ Π² ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡ Π² ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π°Ρ , Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π³ΠΎ Π½ΡΠΆΠ΅Π½ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°ΡΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ.
ΠΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π°, ΠΎΡΠΎΠ±ΡΠ°Π½Π½ΡΡ ΠΎΡ ΡΡΠ±ΡΡΡΠ°ΡΠΎΠ² ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΠΡΠ΅Π±ΡΠ°, ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΠ°ΡΡ Π² ΡΠ΅ΠΏΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ², Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠ΅ΠΏΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° (Π¦ΠΠ’), ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ΅ΡΠΏΠΈΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ, ΠΈΠ»ΠΈ Π΄ΡΡ Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΏΡΡ, Π° ΠΈΠΎΠ½Ρ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° Π+ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ΡΡ Π² Π²ΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΡΡΠ΅Π΄Ρ. Π¦ΠΠ’ ΡΠΎΡΡΠΎΠΈΡ ΠΈΠ· Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Ρ, ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΡΡ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ (ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ) ΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΡΡΡΡΡ (ΠΎΡΠ΄Π°Π²Π°ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ). ΠΠΎ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΡΡΡ ΡΡΡΠΏΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΎ, ΠΎΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ° ΠΊ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΌΡ ΠΈ Π½Π΅Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠΈΡΠΌΠΈ ΠΎΡΠ΄Π°ΡΡ ΡΠ²ΠΎΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ, ΠΏΠΎΠΊΠ° Π½Π΅ ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΡΡ Π½Π° ΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΡΠΉ Π°ΠΊΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡ — ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ (Π ΠΈΡ. 9, 11). ΠΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΊ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Ρ, ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΠ΅ΠΌΠΎΠΌΡ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π·ΠΎΠΉ, ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠΎΠΌ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠ² (Π°+Π°3), ΡΠΎΠΏΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ 4 ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π+. Π ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π° Π²ΠΎΠ΄Ρ:
4 Π+ + 4 Π΅- + Π2 > 2 Π2Π.
Π‘ΠΌΠ΅ΡΡ Π³Π°Π·ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½ΡΡ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°, Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΠ°Ρ Π³ΡΠ΅ΠΌΡΡΠΈΠΌ Π³Π°Π·ΠΎΠΌ, Π»Π΅Π³ΠΊΠΎ Π²Π·ΡΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π²ΠΎΠ΄Ρ. ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ Π·Π° ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΊΠΎΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΡΠ΅ΠΏΠ»Π°, ΡΠ²Π΅ΡΠ° ΠΈ Π·Π²ΡΠΊΠ° Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π½Π°ΠΏΡΡΠΌΡΡ Π½Π΅Π»ΡΠ·Ρ Π·Π°ΠΏΠ°ΡΡΠΈ. Π Π² Π΄ΡΡ Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΡΡΠ° ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ Π²ΡΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠΆΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ Π½Π΅Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠΈΡΠΌΠΈ Π½Π° ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠΌ ΡΡΠ°ΠΏΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ². ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠΈ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ Π² ΠΌΡΠ³ΠΊΠΈΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΠΏΡΠΈ 37 ΠΎ Π‘ ΠΈ 1 Π°ΡΠΌ ΠΈ Π·Π°ΠΏΠ°ΡΡΠΈ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ°ΡΡΡ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΠΈΠ²ΡΠ΅ΠΉΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π³ΡΠ°Π΄ΠΈΠ΅Π½ΡΠ° Π½Π° Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π΅. ΠΠ° ΡΡΠ΅Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ Π³ΡΠ°Π΄ΠΈΠ΅Π½ΡΠ° ΠΈ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΡΡΡΡ ATP. ΠΠ° ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ ΠΎΠ±ΠΎΡΠΎΡ ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΠΡΠ΅Π±ΡΠ° Π² ΡΠ΅ΠΏΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° ΠΏΠΎΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ 8 ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ², Π·Π° ΡΡΠ΅Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΡΡΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ 36 ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π+. ΠΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ, Π·Π°ΠΏΠ°ΡΠ΅Π½Π½Π°Ρ Π² ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠΌ Π³ΡΠ°Π΄ΠΈΠ΅Π½ΡΠ΅, ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·Π° 9 ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ΠΠ’Π .
Π¦Π΅ΠΏΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° ΠΡΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ-ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΡΡΡΡΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ (ΠΎΡΠ΄Π°ΡΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ, ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ). Π ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ² ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ Π»ΠΎΠΊΠ°Π»ΠΈΠ·ΡΡΡΡΡ Π½Π° ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ΅ Ρ-ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» Ρ ΡΠΎΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ²ΡΠ·ΡΠΌΠΈ (ΠΏΠΈΡΠΈΠ΄ΠΈΠ½Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ΠΎΠ², ΡΠ»Π°Π²ΠΈΠ½ΠΎΠ², Ρ ΠΈΠ½ΠΎΠ½ΠΎΠ²) ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π° Π°ΡΠΎΠΌΠ°Ρ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ² Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ, ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎ (Fe2+ — Fe3+) ΠΈΠ»ΠΈ ΠΌΠ΅Π΄Ρ (Cu+ — Cu2+). Π Ρ ΠΎΠ΄Π΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΠΎΡ ΡΡΠ±ΡΡΡΠ°ΡΠΎΠ² ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΠΡΠ΅Π±ΡΠ° Π½Π° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ (Π ΠΈΡ.11) ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΠΏΠΎΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ΡΡ Π½Π° Π²ΡΠ΅ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π½ΠΈ. Π ΡΡΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈ Π·Π°ΠΏΠ°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½Π°Ρ Π΄ΠΎΠ»Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΏΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ². ΠΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π² Π¦ΠΠ’ ΡΡΠ΅ΠΌΡ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π°ΠΌΠΈ: (Π°) ΠΏΡΡΠΌΡΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΎΠΌ, ΠΊΠ°ΠΊ Π² ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ: Fe3+ + e- > Fe2 +; (Π±) ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΎΠΌ Π°ΡΠΎΠΌΠ° Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° (Ρ.Π΅. ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΎΠΌ H+ ΠΈ e-) ΠΈ (Π²) ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΎΠΌ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΈΠ΄-ΠΈΠΎΠ½Π° :H-, Ρ. Π΅. ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π°, ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ Π΄Π²ΡΠΌΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ. ΠΠ»Ρ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ² ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½ «Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½Ρ», ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°ΡΡΠΈΠΉ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° Π½Π΅Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎ ΠΎΡ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π° ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ°.
Π ΡΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠ½ΠΊΡΠ°Ρ ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΠΡΠ΅Π±ΡΠ° ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡ ΠΌΠ°Π»Π°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π°, ΠΈΠ·ΠΎΡΠΈΡΡΠ°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π° ΠΈΠΊΠ΅ΡΠΎΠ³Π»ΡΡΠ°ΡΠ°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π° ΠΎΡΠ±ΠΈΡΠ°ΡΡ ΠΏΠΎ Π΄Π²Π° Π°ΡΠΎΠΌΠ° Π ΠΎΡ ΡΡΠ±ΡΡΡΠ°ΡΠΎΠ² ΠΌΠ°Π»Π°ΡΠ°, ΠΈΠ·ΠΎΡΠΈΡΡΠ°ΡΠ° ΠΈΠΊΠ΅ΡΠΎΠ³Π»ΡΡΠ°ΡΠ°ΡΠ° ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ Π½Π° ΡΠ²ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½Ρ Π½ΠΈΠΊΠΎΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠ΄Π°Π΄Π΅Π½ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ (NAD+) Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΈΠ΄-ΠΈΠΎΠ½Π° :H- (Π ΠΈΡ.12Π). ΠΡΠΎΡΠΎΠΉ Π°ΡΠΎΠΌ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π° H+ ΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ Π² Π²ΠΎΠ΄Ρ:
R-CH2-OH + NAD+ > NADH + R-C=O + H+ (Π² Π²ΠΎΠ΄Ρ)
H
ΠΠ°Π»Π΅Π΅ ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½Ρ NADH-Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π° Ρ ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠΌ FMN (ΡΠ»Π°Π²ΠΈΠ½Π°Π΄Π΅Π½ΠΈΠ½ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄) ΠΎΡΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ Π΄Π²Π° Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ° Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΈΠ΄-ΠΈΠΎΠ½Π° :H- Ρ NADH:
NADH + H+ + FMN > NAD+ + FMNH2
Π.
Π.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 11 — Π¦Π΅ΠΏΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ°. Π. ΠΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ² ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² Π¦ΠΠ’. Π. ΠΠΈΠ°Π³ΡΠ°ΠΌΠΌΠ°, ΡΡ Π΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ½ΠΎ ΠΎΡΠΎΠ±ΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡΠ°Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ, Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΡΡΡΡΡΡ Π½Π° ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΡΡΡΠΏΠ΅Π½ΡΡ Π¦ΠΠ’
ΠΠ°ΡΠ΅ΠΌ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΡΡΡ Π½Π° ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½Ρ Q (CoQ):
FMNH2 + CoQ > FMN + CoQH2
ΠΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» CoQ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΡΡΡ ΠΏΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌΡ Π½Π° ΡΠ΅ΠΏΠΎΡΠΊΡ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ² ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΈ Π΄Π°Π»Π΅Π΅ Π½Π° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΡΡ Ρ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ H+ Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ Π²ΠΎΠ΄Ρ. ΠΡΠΈ ΠΏΡΠΎΡ ΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΏΠ°ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΏΠΎ ΡΡΠΎΠΌΡ ΠΏΡΡΠΈ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ (Π ΠΈΡ.11). ΠΠ΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΠΏΠΎ Π΄Π°Π½Π½ΡΠΌ ΠΎΠ± ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»Π°Ρ Π½Π° ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΡΡΠ°ΠΏΠ°Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ², ΠΏΡΠΈΠ²Π΅Π΄Π΅Π½Π½ΡΠΌ Π² ΡΠ°Π±Π»ΠΈΡΠ΅ 3, ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠΈΡΠ»ΠΈΡΡ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΡ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠΉ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ:. Π Π°Π·Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΉ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ΅ ΠΏΠ°ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΡΠΌ Π·Π²Π΅Π½ΠΎΠΌ Π¦ΠΠ’ (Π O2 + 2H+ + 2e- > H2O) ΠΈ Π½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π·Π²Π΅Π½ΠΎΠΌ (NAD+ + H+ + e- > NADH) ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ:= -37,6 — 2 β’ 7,36 = - 52,3 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ.
ΠΡΡ Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΊΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½Ρ — ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ° ΠΊ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΌΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Ρ Π : Π ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ 3:1, Ρ. Π΅. Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π°ΡΠΎΠΌΠ° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π° Π΄Π²ΡΠΌΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΠΌΡΠΌΠΈ ΠΏΠΎ ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ 3 ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ Π½Π΅ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ° ΠΊ 3 ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°ΠΌ ADP, ΡΡΠΎ Π΄Π°Π΅Ρ 3 ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ ATP. ΠΠ»Ρ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ Π² ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΡΡΠ΅Π±ΡΠ΅ΡΡΡ 3β’(-7,3 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ) = -21,9 ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ, Ρ. Π΅. ΠΊ.ΠΏ.Π΄. ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ° ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ 42%.
ΠΡ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠ° ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΠΡΠ΅Π±ΡΠ°, ΡΡΠΊΡΠΈΠ½Π°ΡΠ°, ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½Ρ ΡΡΠΊΡΠΈΠ½Π°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π° Ρ ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠΌ ΡΠ»Π°Π²ΠΈΠ½Π°Π΄Π΅Π½ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ΠΎΠΌ (FAD) ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΎΡΠ±ΠΈΡΠ°Π΅Ρ Π΄Π²Π° Π°ΡΠΎΠΌΠ° Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° (Π ΠΈΡ. 8,11) ΠΈ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΠ΅Ρ ΠΈΡ ΠΊ CoQ, ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ Π΄Π²Π° Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ°. Π ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΏΡΠΈ ΠΏΡΠΎΡ ΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΈ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°ΡΡΠΊΠ° Π¦ΠΠ’ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΡΡΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ 2 ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ ATP. ΠΠΎ ΡΡΠΎΡ ΠΏΡΡΡ Π½Π΅ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅, Π° Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΎΠ΅ΠΌΠΊΠΈΠΉ, Ρ.ΠΊ. ΡΡΠΊΡΠΈΠ½Π°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π° ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ.
Π’Π°Π±Π»ΠΈΡΠ° 3. Π Π΅Π΄ΠΎΠΊΡ-ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ (ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ) ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠΎΠ² ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ
Π Π΅Π΄ΠΎΠΊΡ-ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ (ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ) ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠΎΠ² ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ | Π | ΠΊΠΊΠ°Π»/ΠΌΠΎΠ»Ρ | |
2H+ + 2e- > H2 | — 0.414 | 19,00 | |
NAD+ + H+ + e- > NADH | — 0.320 | 17,36 | |
NADP+ + H+ + 2 e- > NADPH | — 0.324 | 14,90 | |
NADH Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π° (FMN) + 2H+ + 2 e- > NADH Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π° (FMNH2) | — 0.30 | 13,8 | |
CoQ + 2H+ + 2 e- > CoQ-H2 | + 0.045 | — 2,07 | |
Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ b (Fe3+) + e- > Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ b (Fe2+) | + 0.077 | — 1,77 | |
Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ Ρ (Fe3+) + e- > Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ Ρ (Fe2+) | + 0.22 | — 5,06 | |
Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ Ρ1 (Fe3+) + e- > Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ Ρ1 (Fe2+) | +0,254 | — 5,84 | |
Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ a (Fe3+) + e- > Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ a (Fe2+) | +0.29 | — 6,67 | |
Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ a3 (Fe3+) + e- > Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ a3 (Fe2+) | + 0.35 | — 8,05 | |
Π O2 + 2H+ + 2e- > H2O | +0.817 | — 37,6 | |
ΠΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π΄ΠΎΠΊΡ-ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΠΎΠ² ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ² ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² (Π’Π°Π±Π»ΠΈΡΠ° 3) ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΠΈΠ»ΠΎ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΠΈΡ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠΊ Π² Π¦ΠΠ’ (Π ΠΈΡ.11). ΠΠ°ΠΏΠΎΠΌΠ½ΠΈΠΌ, ΡΡΠΎ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ΡΡ ΠΎΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ² Ρ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ΅Π΄ΠΎΠΊΡ-ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΠΎΠΌ ΠΊ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ°ΠΌ Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΠΎΠΌ. Π Π°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠΈΠΌ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠΎΠ±Π½Π΅Π΅ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ² ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ².
ΠΠΈΠΊΠΎΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠ΄Π°Π΄Π΅Π½ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ (NAD)
ΠΠΈΠΊΠΎΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠ΄Π°Π΄Π΅Π½ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ — ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·. ΠΠ³ΠΎ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½Π°Ρ ΡΠΎΡΠΌΠ° — NAD+ , Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½Π°Ρ — NADH (Π ΠΈΡ. 12,Π°). Π ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΠΈΠ½ΠΎΠ³Π΄Π° ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ NADP+/NADPH, Π³Π΄Π΅ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ Π²ΡΠΎΡΠΎΠΉ Π°ΡΠΎΠΌ ΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π° Ρ ΡΠΈΠ±ΠΎΠ·Ρ (Π ΠΈΡ. 12,Π°). NAD-Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΡΠ΅ Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Ρ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΡΡ Π²ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°Ρ . ΠΠ½ΠΈ ΠΈΠ³ΡΠ°ΡΡ ΠΊΠΎΠ»Π»Π΅ΠΊΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΠ»Ρ, ΡΠΎΠ±ΠΈΡΠ°Ρ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΡ ΠΎΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠΎΠ² ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΠΡΠ΅Π±ΡΠ° ΠΈΠ·ΠΎΡΠΈΡΡΠ°ΡΠ°, Π±-ΠΊΠ΅ΡΠΎΠ³Π»ΡΡΠ°ΡΠ°ΡΠ°, ΠΌΠ°Π»Π°ΡΠ° ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΡΡΠ±ΡΡΡΠ°ΡΠΎΠ² ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ Π² Π¦ΠΠ’. ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ Ρ ΡΡΠ±ΡΡΡΠ°ΡΠΎΠ² ΠΎΡΠ±ΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ Π΄Π²Π° Π°ΡΠΎΠΌΠ° Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π°. ΠΠ΄ΠΈΠ½ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΠΈΠΎΠ½Π° Π+ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π² ΡΡΠ΅Π΄Ρ, Π° Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΈΠ΄-ΠΈΠΎΠ½Π° :Π- ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΡΡΡ Π½Π° NAD+ Π²ΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ Ρ Π΄Π²ΡΠΌΡ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 12 — ΠΠΈΠΊΠΎΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠ΄Π°Π΄Π΅Π½ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ (Π°) Π‘ΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΠ΅ NAD+ ΠΈ Π΅Π³ΠΎ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π² NADH (Π±). Π‘ΠΏΠ΅ΠΊΡΡΡ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ²Π΅ΡΠ° ΠΈ ΡΠ»ΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅Π½ΡΠΈΠΈ NAD+ ΠΈ NADH
ΠΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Ρ ΡΡΠ°ΡΡΠΈΠ΅ΠΌ NAD ΡΠ΄ΠΎΠ±Π½ΠΎ ΠΈΠ·ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π°ΠΌΠΈ. ΠΠ°ΠΊ ΠΈ Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄, NAD ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ°Π΅Ρ Π£Π€ ΡΠ²Π΅Ρ Ρ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΡΠΌΠΎΠΌ ΠΏΡΠΈ 260 Π½ΠΌ. Π ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ (NAD+) ΠΎΠ½ Π½Π΅ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈ Π½Π΅ ΡΠ»ΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΡΡΠ΅Ρ, Π° Π² Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ (NADH) ΠΏΠΎΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠ°Ρ Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΠ° ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ 300−380 Π½ΠΌ Ρ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΡΠΌΠΎΠΌ ΠΏΡΠΈ 340 Π½ΠΌ ΠΈ ΡΠ»ΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅Π½ΡΠΈΡ Ρ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΡΠΌΠΎΠΌ ΠΏΡΠΈ 470 Π½ΠΌ (Π ΠΈΡ. 12,Π±). ΠΠΎ ΡΡΠΈΠΌ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΠ°ΠΌ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΡΠ΄ΠΈΡΡ ΠΎ ΡΠ΅Π΄ΠΎΠΊΡ-ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ NAD.
Π€Π»Π°Π²ΠΈΠ½ΠΎΠ²ΡΠ΅ Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄Ρ Π€Π»Π°Π²ΠΈΠ½ΠΎΠ²ΡΠ΅ Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄Ρ — ΡΠ»Π°Π²ΠΈΠ½Π°Π΄Π΅Π½ΠΈΠ½ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ (FMN) ΠΈ ΡΠ»Π°Π²ΠΈΠ½Π°Π΄Π΅Π½ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ (FAD) (Π ΠΈΡ. 13,Π°) — ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ ΡΠ°ΠΊΠΈΡ Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·, ΠΊΠ°ΠΊ NADH-Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π° ΠΈ ΡΡΠΊΡΠΈΠ½Π°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π°, ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ. ΠΠ½ΠΈ Π·Π°Π±ΠΈΡΠ°ΡΡ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΡ Ρ NADH ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ Π½Π° ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½Ρ Q (Π² ΡΡΠΎΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ΅ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΡΡ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎ-ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ΅Π½ΡΡΡ). ΠΠ½ΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π² ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΈΠ»ΠΈ Π΄Π²ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ΅, ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄Ρ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ Π² ΠΏΠΎΠ»ΡΠ²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ΅ΠΌΠΈΡ ΠΈΠ½ΠΎΠ½Π½ΡΡ ΡΠΎΡΠΌΡ, ΠΈΠ»ΠΈ Π΄Π²Π° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄Ρ Π² ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΡΡΡΡ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΡΠΎΡΠΌΡ FMNΠ2 ΠΈ FADΠ2. ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΈΠΌ ΡΠ»ΡΠΆΠΈΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄Π½ΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π΄Π²ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΠΌΠΈ (NADH) ΠΈ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ (ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½Ρ Q).
ΠΡΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΡ ΡΠ»Π°Π²ΠΈΠ½Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΡΠ΅Π·ΠΊΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΡΡ. Π ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ°Ρ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ²Π΅ΡΠ° ΠΊΡΠΎΠΌΠ΅ «Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄Π½ΠΎΠΉ» ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΡ ΠΏΡΠΈ 260 Π½ΠΌ ΠΏΠΎΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΡ ΠΏΡΠΈ 370 ΠΈ 450 Π½ΠΌ ΠΈ ΡΠ»ΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅Π½ΡΠΈΡ Ρ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΡΠΌΠΎΠΌ ΠΏΡΠΈ 530 Π½ΠΌ (Π ΠΈΡ. 13, Π±). ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ, Π² ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ²Π΅ΡΠ° ΠΏΡΠΈ Π΄Π»ΠΈΠ½Π°Ρ Π²ΠΎΠ»Π½ 370 ΠΈ 450 Π½ΠΌ, ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ»ΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅Π½ΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈ 470 ΠΈ 520 Π½ΠΌ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΡΡ Π΄Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΠΎ ΡΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΏΠΈΡΠΈΠ΄ΠΈΠ½Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ»Π°Π²ΠΈΠ½Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ΠΎΠ², ΠΈ ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ ΠΎΡ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΏΠΎ Π¦ΠΠ’.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 13 — Π€Π»Π°Π²ΠΈΠ½ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ². (Π°). FAD ΠΈ FMN. (Π±).Π‘ΠΏΠ΅ΠΊΡΡΡ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ²Π΅ΡΠ° ΠΈ ΡΠ»ΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅Π½ΡΠΈΠΈ ΡΠ»Π°Π²ΠΈΠ½ΠΎΠ²
ΠΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎ-ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠ΅ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ Π€Π»Π°Π²ΠΈΠ½ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΈ ΠΏΠΈΡΠΈΠ΄ΠΈΠ½ΠΎΠ²ΡΠ΅ Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Ρ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΡΡΡ Π² Π¦ΠΠ’ Π² ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ΅ Ρ Π±Π΅Π»ΠΊΠ°ΠΌΠΈ, Π½Π΅ΡΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎ-ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ΅Π½ΡΡΡ. ΠΡΠ²Π°ΡΡ ΡΠ΅Π½ΡΡΡ Ρ ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΌ (Fe-S), Π΄Π²ΡΠΌΡ (2Fe-2S) ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ΅ΡΡΡΡΠΌΡ Π°ΡΠΎΠΌΠ°ΠΌΠΈ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π° ΠΈ ΡΠ΅ΡΡ (4Fe-4S), ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΡΡΡ ΠΊ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ²ΡΠΌ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΈΠ½Π°ΠΌ (Π ΠΈΡ.14). ΠΡ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ Π² Π¦ΠΠ’ ΠΎΠ±ΡΠ·Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ. ΠΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠ΅ Π² ΠΈΡ ΡΠΎΡΡΠ°Π² Π°ΡΠΎΠΌΡ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π° ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΡΡ Π² ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ΅ ΠΎΡ ΡΠ»Π°Π²ΠΈΠ½ΠΎΠ² (FMN ΠΈΠ»ΠΈ FAD) Π½Π° ΡΠ±ΠΈΡ ΠΈΠ½ΠΎΠ½, ΠΌΠ΅Π½ΡΡ ΡΠ²ΠΎΡ Π²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΎΡ Fe+2 Π΄ΠΎ Fe+3 ΠΈ Π½Π°ΠΎΠ±ΠΎΡΠΎΡ. Π ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΡΡ Π΅ΡΡΡ, ΠΏΠΎ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠ΅, Π²ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎ-ΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ². ΠΡ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»Ρ Π²Π°ΡΡΠΈΡΡΡΡ ΠΎΡ -0,65 Π΄ΠΎ +0,45 Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠΎΠΊΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½Π° ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π°. Π‘ΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎ-ΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ² ΠΏΠΎΠΊΠ° Π½Π΅ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½Π°.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 14 — Π‘ΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎ-ΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π½ΡΡΠΎΠ² (ΠΏΠΎ Nelson, Cox, 2005)
ΠΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½Ρ Q
ΠΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½Ρ Q (CoQ), ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ±ΠΈΡ ΠΈΠ½ΠΎΠ½ (Π²Π΅Π·Π΄Π΅ΡΡΡΠΈΠΉ Ρ ΠΈΠ½ΠΎΠ½), — Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Ρ Ρ ΠΈΠ½ΠΎΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π³ΠΎΠ»ΠΎΠ²ΠΊΠΎΠΉ ΠΈ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ Π΄Π»ΠΈΠ½Π½ΡΠΌ Ρ Π²ΠΎΡΡΠΎΠΌ ΠΈΠ· 10 (ΠΈΠ½ΠΎΠ³Π΄Π° 6 ΠΈΠ»ΠΈ 8) ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½ΠΎΠ²ΡΡ ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠΎΠ², Ρ. Π΅. ΠΈΠ· 40 ΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π½ΡΡ Π·Π²Π΅Π½ΡΠ΅Π² (Π ΠΈΡ. 15). ΠΠ½ΠΎΠ³Π΄Π° ΠΎΠ½ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ Q10. ΠΠ»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΠΌΡ Ρ Π²ΠΎΡΡΡ, CoQ ΠΏΠΎΠ³ΡΡΠΆΠ΅Π½ Π² Π»ΠΈΠΏΠΈΠ΄Π½ΡΠΉ ΡΠ»ΠΎΠΉ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ. CoQ Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΈΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠΌ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠΎΠΌ Π¦ΠΠ’. ΠΠ½ ΠΌΠΈΠ³ΡΠΈΡΡΠ΅Ρ Π²Π½ΡΡΡΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ, ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΠΏΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΎ Π΄Π²Π°, ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄Ρ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ Π² ΠΏΠΎΠ»ΡΠ²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΡ (ΡΠ΅ΠΌΠΈΡ ΠΈΠ½ΠΎΠ½-ΡΠ°Π΄ΠΈΠΊΠ°Π») ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΡΡΡΡ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠΎΡΠΌΡ (Π ΠΈΡ.15), ΠΎΡ ΡΠ»Π°Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΈΠ½ΠΎΠ² (ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΡΠ΅ΡΠ΅Π· Fe-S ΡΠ΅Π½ΡΡΡ) Π½Π° ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ b.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 15 — ΠΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½Ρ Q ΠΈ Π΅Π³ΠΎ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΡ Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΡ — ΡΡΠΎ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ° Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ², ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΡ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Π³Π΅ΠΌ (Π ΠΈΡ.16). Π Π³Π΅ΠΌΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠΎ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ Π² ΡΠ΅Π½ΡΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π°, ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΡΠΉ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ (ΠΈ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ) ΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΡΠ΄Π°Π²Π°ΡΡ e- (ΠΈ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΡΡΡΡΡ), ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄Ρ ΠΎΡ ΡΠ΅ΡΡΠΈ-ΡΠΎΡΠΌΡ (Fe3+) ΠΊ ΡΠ΅ΡΡΠΎ-ΡΠΎΡΠΌΠ΅ (Fe2+) ΠΈ Π½Π°ΠΎΠ±ΠΎΡΠΎΡ:
Fe3+ + e- — Fe2+
(ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅) (Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅) Π Π°Π·Π½ΡΠ΅ Π²ΠΈΠ΄Ρ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΏΠΎ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π°ΠΌ, Ρ. Π΅. ΠΏΠΎ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΡΡΠΎΠ²Π½ΡΠΌ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ². ΠΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ ΡΠ°Π·Π½ΡΠΌΠΈ Π±ΠΎΠΊΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ Π² ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π΅ Π³Π΅ΠΌΠ° ΠΈ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠΎΠΉ Π±Π΅Π»ΠΊΠ°, ΡΠΎΠ·Π΄Π°ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠΎΠΊΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π³Π΅ΠΌΠ°. ΠΠ»Ρ ΠΏΠΎΡΡΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠ² Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ΅Π½ ΡΠ΅Π·ΠΊΠΈΠΉ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΡΠΌ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ²Π΅ΡΠ° Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ 400−440 Π½ΠΌ, ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΠΉ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠΎΠΉ Ρ-ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² ΠΏΠΎΡΡΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠΌ ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠ΅. ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΠ° Π‘ΠΎΡΠ΅, ΠΈΠ»ΠΈΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΠ°. ΠΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΡΠΌΡ Π² Π·Π΅Π»Π΅Π½ΠΎ-ΠΊΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ° ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Ρ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ²Π΅ΡΠ° ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π° (Π’Π°Π±Π»ΠΈΡΠ° 4). Π£ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π΅ΡΡΡ Π΅ΡΠ΅ Π΄Π²Π° ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΡΠΌΠ° Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ 520−530 Π½ΠΌ ΠΈ 550−600 Π½ΠΌ, Π° Ρ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΠ° Π‘ΠΎΡΠ΅ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΡΠ΄Π²ΠΈΠ³Π°Π΅ΡΡΡ Π²Π»Π΅Π²ΠΎ, Π° Π΄Π»ΠΈΠ½Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΡ ΠΈ ΡΠ»ΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ Π² ΠΎΠ΄Π½Ρ (Π ΠΈΡ.17).
Π¦Π΅ΠΏΡ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠ² b,c1 ΠΈ c ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΠΏΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌΡ ΠΎΡ KoQ Π½Π° ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π·Ρ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΠ΅Ρ ΠΈΡ ΠΊ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Ρ, Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π° Π²ΠΎΠ΄Ρ. Π Π°Π·ΡΠΌΠ΅Π΅ΡΡΡ, ΡΠ΅Π»Ρ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ° — Π½Π΅ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π· Π²ΠΎΠ΄Ρ, Π° ΠΈΠ·Π²Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΈΠ· Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ².
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 16 — Π‘ΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° Π³Π΅ΠΌΠ°
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 17- Π‘ΠΏΠ΅ΠΊΡΡΡ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠ° Ρ
Π’Π°Π±Π»ΠΈΡΠ° 4. ΠΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΡΠΌΡ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ²Π΅ΡΠ° Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠ°ΠΌΠΈ
Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΡ | Π»max, Π½ΠΌ | |||
b | ||||
c1 | ||||
c | ||||
a | ; | |||
a3 | ; | |||
ΠΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΡ ΠΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π²ΡΡΡΠΎΠ΅Π½Ρ Π²ΠΎ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ. ΠΠ½ΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡ Π² Π½Π΅ΠΉ 4 ΠΊΡΡΠΏΠ½ΡΡ Π½Π°Π΄ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΡ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ²ΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ°, Π½Π°Π·Π²Π°Π½Π½ΡΡ Π΄ΡΡ Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π°Π½ΡΠ°ΠΌΠ±Π»ΡΠΌΠΈ I, II, III ΠΈ IV (ΡΠΈΡ.18). Π ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½ΠΈΠ΅ Π³ΠΎΠ΄Ρ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΡΠΎΠ²Π°Π½Π° ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅Π½Π½Π°Ρ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° ΡΡΠΈΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠΎΠ², ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΠΈΠ»ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΡΠ½ΠΈΡΡ Π΄Π΅ΡΠ°Π»ΠΈ ΠΈΡ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΎΠ½ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 18 — ΠΡΡ Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π°Π½ΡΠ°ΠΌΠ±Π»ΠΈ Π¦ΠΠ’. I — NADH-Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π°, II — ΡΡΠΊΡΠΈΠ½Π°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π°, III — ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠ² bc1; IV — ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π·Π°.
Π‘ΡΡΠ΅Π»ΠΊΠΈ ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΏΡΡΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ². (ΠΏΠΎ Nelson, Cox, 2005)
ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ I: NADH-Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π° ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ I — Π²Π΅ΡΡΠΌΠ° ΠΊΡΡΠΏΠ½ΡΠΉ ΠΌΡΠ»ΡΡΠΈΠ±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ²ΡΠΉ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠ°ΡΡΠΎΠΉ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 850 ΠΊΠΠ° ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ 43 ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠΏΠ΅ΠΏΡΠΈΠ΄Π½ΡΡ ΡΠ΅ΠΏΠΈ, Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Ρ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ NADH-Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Ρ ΠΈ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΌΠΈΠ½ΠΈΠΌΡΠΌ, 6 (Fe-S)-ΡΠ΅Π½ΡΡΠΎΠ². ΠΠ³ΠΎ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½Π°Ρ ΠΌΠ°ΡΡΠ° ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 850 ΠΊΠΠ°. ΠΠ½ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ L-ΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΡΠΎΡΠΌΡ. ΠΠ΄Π½Π° ΠΈΠ· Π΅Π³ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅ΡΡΡ Π² ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π΅, Π° Π΄ΡΡΠ³Π°Ρ ΠΏΡΠΎΡΡΠΈΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΠΌΠ°ΡΡΠΈΠΊΡ (Π ΠΈΡ.19). FMN, Π²Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠΉ Π² ΡΠΎΡΡΠ°Π² NADH-Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Ρ, ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΠΎΡ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ NADH Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π· ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΠΡΠ΅Π±ΡΠ° (ΠΈΠ·ΠΎΡΠΈΡΡΠ°Ρ-, Π±-ΠΊΠ΅ΡΠΎΠ³Π»ΡΡΠ°ΡΠ°Ρ-, ΠΈΠ»ΠΈ ΠΌΠ°Π»Π°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Ρ) ΠΈ Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ Fe-S ΡΠ΅Π½ΡΡΠΎΠ² ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎ-ΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ² ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°Π΅Ρ ΠΈΡ Π΄Π°Π»ΡΡΠ΅ Π½Π° CoQ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΡΠ½Π΄ΠΈΡΡΠ΅Ρ Π² ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π΅ ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°Π΅Ρ Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ Π½Π° ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ III. ΠΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡ ΠΏΠ°ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² ΡΡΠΎΠΌ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ΅ ΡΠΎΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠΆΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΎΠΌ 4 ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΡΠ΅ΡΠ΅Π· Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ Π² ΠΌΠ΅ΠΆΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²ΠΎ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ. Π‘ΡΠΌΠΌΠ°ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ, ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΠ΅ΠΌΠ°Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠΎΠΌ I:
NADH + H+ + CoQ > NAD+ + CoQH2,
ΠΠ»ΠΈ Ρ ΡΡΠ΅ΡΠΎΠΌ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΈΠ· ΠΌΠ°ΡΡΠΈΠΊΡΠ°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π·Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠΌ, Π² ΠΌΠ΅ΠΆΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²ΠΎ, ΠΏΡΠΈΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΠ΅Π΅ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ Π·Π°ΡΡΠ΄:
NADH + 5HN+ + CoQ > NAD+ + CoQH2 + 4HP+,
Π³Π΄Π΅ P ΠΈ N ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°ΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΈ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π·Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°ΡΡΠΌΠ΅Π½ΡΡ.
ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ II: ΡΡΠΊΡΠΈΠ½Π°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π° ΠΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅Π½Π½Π°Ρ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ° II Π½Π΅Π΄Π°Π²Π½ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΡΠΎΠ²Π°Π½Π°. ΠΠ½ ΡΠΎΡΡΠΎΠΈΡ ΠΈΠ· 4 ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡ Ρ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΉ ΠΌΠ°ΡΡΠΎΠΉ 140 ΠΊΠΠ° (Π ΠΈΡ.20). ΠΠ³ΠΎ ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ A ΠΈ B ΠΏΡΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ Π΄Π°Π»Π΅ΠΊΠΎ Π² ΠΌΠ°ΡΡΠΈΠΊΡ. Π‘ΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ° A ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ ΡΠ°ΠΉΡΡ ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΡΠΊΡΠΈΠ½Π°ΡΠ° ΠΈ FAD, ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ° B — ΡΡΠΈ (Fe2-S2)-ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°. Π‘ΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ C ΠΈ D — ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ, ΡΠΎΡΡΠΎΡΡΠΈΠ΅ ΠΈΠ· ΡΡΠ΅Ρ Π²Π½ΡΡΡΠΈΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π½ΡΡ Π±-ΡΠΏΠΈΡΠ°Π»Π΅ΠΉ, Π²ΡΡΡΠΎΠ΅Π½Π½ΡΡ Π²ΠΎ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ. ΠΠ½ΠΈ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Ρ Π³Π΅ΠΌ ΠΈ ΡΠ΅Π½ΡΡ ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π½ΠΈΡ CoQ. ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ II ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΠΎΡ ΡΡΠΊΡΠΈΠ½Π°ΡΠ° ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΡ ΠΈΡ Π½Π° CoQ. Π Π°ΡΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ Π² Π½Π΅ΠΌ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ FAD ΠΈ ΡΠ°ΠΉΡΠΎΠΌ ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΡΠΊΡΠΈΠ½Π°ΡΠ°, ΠΈΠ»ΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ FAD ΠΈ ΡΠ΅Π½ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π½ΠΈΡ CoQ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΡΠ°Π΅Ρ 4,0 Π½ΠΌ ΠΈ, ΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΎΡΡ Π±Ρ, ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡ Π½Π° ΡΠ°ΠΊΠΎΠ΅ ΡΠ°ΡΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ ΠΌΠ°Π»ΠΎΠ²Π΅ΡΠΎΡΡΠ΅Π½. ΠΠΎ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π½ΠΈΠΌΠΈ, Π²ΠΈΠ΄ΠΈΠΌΠΎ, ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°ΡΡΡΡ (Fe2-S2)-ΡΠ΅Π½ΡΡΡ, ΠΈΠ³ΡΠ°ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ»Ρ ΠΏΡΠΎΠΌΠ΅ΠΆΡΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ², ΡΠ°ΡΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌΠΈ Π½Π΅ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ 1,1 Π½ΠΌ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 19 — Π‘Ρ Π΅ΠΌΠ° ΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ° I, Π²ΡΡΡΠΎΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ. Π¨ΠΈΡΠΎΠΊΠΈΠΌΠΈ ΡΡΡΠ΅Π»ΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ ΠΏΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ². Π’Π°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½ΠΎΠ² (Nelson, Cox, 2005)
ΠΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅ΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠΈΠΉΡΡ Π² ΡΡΠΎΠΌ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ΅ Π³Π΅ΠΌ Π½Π΅ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π² ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ², Π½ΠΎ Π·Π°ΡΠΈΡΠ°Π΅Ρ Π΅Π³ΠΎ ΠΎΡ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡ ΠΏΠ°ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΎΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ° II Π½Π° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ ΡΠΎΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠΆΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·ΠΎΠΌ Π΄Π²ΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ATP (Π :Π = 2:1). ΠΠΎ Π½Π° ΡΠ°ΠΌΠΎΠΌ Π΄Π΅Π»Π΅, ΡΡΠΎΡ ΠΏΡΡΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ ATP, ΡΠ΅ΠΌ NADH-Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π½ΡΠΉ ΠΏΡΡΡ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ 3 ATP, ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΡΠΊΡΠΈΠ½Π°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Ρ, Π΅Π΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΎΠ±ΠΎΡΠΎΡΠΎΠ², Π²ΡΡΠ΅.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 20 — ΠΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅Π½Π½Π°Ρ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ° II (ΠΏΠΎ Nelson, Cox, 2005)
ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ III: ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΡ bc1
Π‘ΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ° III ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π½Π΅Π΄Π°Π²Π½ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΡΠΎΠ²Π°Π½Π° (Π ΠΈΡ.21). ΠΡΠΎ Π΄ΠΈΠΌΠ΅Ρ ΠΈΠ· Π΄Π²ΡΡ ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠΎΠ² ΠΏΠΎ 250 ΠΊΠΠ°, ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΡΠΉ ΠΈΠ· ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠΎΡΡΠΎΠΈΡ ΠΈΠ· 11 ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠΏΠ΅ΠΏΡΠΈΠ΄Π½ΡΡ ΡΠ΅ΠΏΠ΅ΠΉ. Π‘Π΅ΡΠ΄ΡΠ΅Π²ΠΈΠ½Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ° ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡ ΡΡΠΈ Π±Π΅Π»ΠΊΠ°: ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ b Ρ Π΄Π²ΡΠΌΡ Π³Π΅ΠΌΠ°ΠΌΠΈ bH ΠΈ bL — Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΈ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΎΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ, ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎ-ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ Π±Π΅Π»ΠΎΠΊ Π ΠΈΡΠΊΠ΅ Ρ (Fe2-S2)-ΡΠ΅Π½ΡΡΠΎΠΌ ΠΈ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ Ρ1 ΡΠΎ ΡΠ²ΠΎΠΈΠΌ Π³Π΅ΠΌΠΎΠΌ. ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π΄Π²Π° ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ° ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π½ΠΈΡ CoQ, ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΡΡ Π±Π»ΠΈΠΆΠ΅ ΠΊ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΈ Π½Π°ΡΡΠΆΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Π΅ ΠΠΠ: QN ΠΈ QP, ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ. ΠΠ»Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ° ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½Π° Π΅Π³ΠΎ Π΄ΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ°. ΠΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅Ρ Π΄Π²Π° ΠΊΠ°ΡΠΌΠ°Π½Π°, Π² ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠΌ ΠΈΠ· ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ QN ΠΈΠ· ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠ° ΠΈ QP ΠΈΠ· Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠ³ΠΎ. ΠΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅ΡΡΡ, ΡΡΠΎ CoQ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅ΡΡΡ Π² ΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π°Ρ ΡΡΠΈΡ ΠΊΠ°ΡΠΌΠ°Π½ΠΎΠ². ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠ² bc1 ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡ Π² Π΄Π²ΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΡΡ . Π ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ Fe2-S2 ΡΠ΅Π½ΡΡ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π±Π»ΠΈΠ·ΠΊΠΎ ΠΊ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΡ Ρ1, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΎΡ Π½Π΅Π³ΠΎ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ, Π½ΠΎ Π΄Π°Π»Π΅ΠΊΠΎ ΠΎΡ ΡΠ°ΠΉΡΠ° ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π½ΠΈΡ CoQH2, ΠΏΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΠ΅Π³ΠΎ Π΅ΠΌΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ, ΠΈ ΠΎΡ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠ° b. Π Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ — Fe2-S2 ΡΠ΅Π½ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΎΡ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠ° Ρ1 ΠΊ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΡ b.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 21 — Π‘ΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ° III (ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΡ bc1). (Π°) ΡΡ Π΅ΠΌΠ° ΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΡ; (Π±) ΡΡΠ΅ΡΠΈΡΠ½Π°Ρ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ° (ΠΏΠΎ Nelson, Cox, 2005)
Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΡ ΠΈ (Fe-S) ΡΠ΅Π½ΡΡΡ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½, Π° ΠΊΠ°ΠΆΠ΄Π°Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π° NADH ΠΎΡΠ΄Π°Π΅Ρ 2 ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π°. ΠΠ»Ρ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·Π° ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ Π²ΠΎΠ΄Ρ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ ΡΡΠ°Π·Ρ 4 ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π°. ΠΠ»Ρ ΡΠΎΠ³Π»Π°ΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠΈΠΉ Π² ΡΠΈΡΠ»Π΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΠΌΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΏΠΈ Π΅ΡΡΡ ΠΊΠΎΠ»Π»Π΅ΠΊΡΠΎΡΡ, ΡΠΎΠ±ΠΈΡΠ°ΡΡΠΈΠ΅ ΠΈ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ. ΠΠΌΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΠΎQ ΠΈ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ Ρ. ΠΠ½ΠΈ Π½Π΅ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΡΡ Π² ΡΡΠ΅Ρ ΠΈΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ, Π° ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡ ΠΏΡΠ»Ρ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ², Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΡΠΎΠ±ΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ, Π° ΠΏΡΠΈ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡΡΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π°ΠΊΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ.
Π¦ΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ Ρ — Π½Π΅Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΉ Π±Π΅Π»ΠΎΠΊ ΠΈΠ· 104−109 Π°ΠΌΠΈΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ (Ρ ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ²) Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠ°ΡΡΠΎΠΉ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 13 ΠΊΠΠ°, Π°Π΄ΡΠΎΡΠ±ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠΉ Π½Π° Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ, Π³Π΄Π΅ ΠΎΠ½ ΡΠΈΠΊΡΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΡΠΎΠ±ΡΠΌΠΈ Π»ΠΈΠΏΠΈΠ΄Π°ΠΌΠΈ ΠΊΠ°ΡΠ΄ΠΈΠΎΠ»ΠΈΠΏΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ. ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΡΠΉ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊ, ΠΌΠΈΠ³ΡΠΈΡΡΡΡΠΈΠΉ ΠΏΠΎ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΡΠΈΠΉ ΠΏΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΠΎΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ° III ΠΊ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΡ IV. ΠΠ»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π·Π°ΡΡΠ΄Π°ΠΌ Π½Π° ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ (19 Π»ΠΈΠ·ΠΈΠ½ΠΎΠ²), ΠΎΠ½ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΡΡΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΏΡΠΈΡΡΠ³ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΊ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π·Π΅, Π½Π΅ΡΡΡΠ΅ΠΉ Π½Π° ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π·Π°ΡΡΠ΄Ρ, ΡΡΠΎ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΈΡ ΡΠ±Π»ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° Π½Π° Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ±ΠΈΡΠ°Π»ΠΈ Π³Π΅ΠΌΠ° ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π·Ρ.
ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ IV — ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π·Π° ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ IV, ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠ² (Π°+Π°3), ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΠΉ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π·ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΡΠΎΠΈΡ ΠΈΠ· 13 Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ² Ρ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΉ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠ°ΡΡΠΎΠΉ 204 ΠΊΠΠ° (Π ΠΈΡ.22). ΠΠ»Π°Π²Π½ΡΡ ΡΠΎΠ»Ρ Π² Π½Π΅ΠΌ ΠΈΠ³ΡΠ°ΡΡ ΡΡΠΈ ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ. Π‘ΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ° I ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ Π΄Π²Π° Π³Π΅ΠΌΠ°, Π° ΠΈ Π°3, ΠΈ Π°ΡΠΎΠΌ ΠΌΠ΅Π΄ΠΈ CuB, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π²ΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ Ρ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠΌ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π° ΠΈΠ· Π³Π΅ΠΌΠ° a3 ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅Ρ Π±ΠΈΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠ΅Π½ΡΡ Fe-Cu. ΠΡΠΎΠΌΡ ΠΌΠ΅Π΄ΠΈ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡ Π²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡ: Cu2+ — Cu+. ΠΠ½ΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠ»Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°ΡΡ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π·Ρ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ°ΡΡ ΠΊΡΠ°ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ²Π΅Ρ (600−630 Π½ΠΌ). Π‘ΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ° II ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ Π΅ΡΠ΅ Π΄Π²Π° Π°ΡΠΎΠΌΠ° ΠΌΠ΅Π΄ΠΈ, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΡ Ρ ΡΠ΅ΡΠΎΠΉ, Π½Π°ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±ΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Ρ ΡΠ΅ΡΠΎΠΉ Π² Fe2-S2 ΡΠ΅Π½ΡΡΠ΅. ΠΠ½ΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡ Π΄Π²ΡΡ ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ΅Π½ΡΡ CuA, ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠΉ Π² ΠΌΠ΅ΠΆΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅, Π½Π° Π½Π°ΡΡΠΆΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Π΅ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ Π²Π±Π»ΠΈΠ·ΠΈ ΠΎΡ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ° ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠ° Ρ. Π€ΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΈ ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ III ΠΏΠΎΠΊΠ° Π½Π΅ ΡΡΠ½Ρ.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 22 — ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ IV — ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π·Π°. (Π°) ΡΡ Π΅ΠΌΠ° ΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΡ; (Π±) ΡΡΠ΅ΡΠΈΡΠ½Π°Ρ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ°. ΠΡΠΎΠΌΡ ΠΌΠ΅Π΄ΠΈ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½Ρ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΡΠ°ΡΠΈΠΊΠΎΠ², ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π»ΠΈΠ½ΠΈΡΠΌΠΈ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π³Π΅ΠΌΠ° Π°3 (ΠΏΠΎ Nelson, Cox, 2005)
Π ΠΎΠ»Ρ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π·Ρ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ Π²Π°ΠΆΠ½Π°: ΠΎΠ½Π° Π½Π΅ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΠΌ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΈ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π· Π²ΠΎΠ΄Ρ:
4Π+ + 4Π΅- + Π2 2Π2Π.
ΠΠ»Ρ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΠΈ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·Π° Π²ΠΎΠ΄Ρ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΡ 4 ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° ΠΈ 4 ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π°. ΠΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ Π±Π΅ΡΡΡΡΡ ΠΈΠ· Π²ΠΎΠ΄Ρ, Π° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΠΏΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°ΡΡΡΡ Π½Π° ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π·Ρ ΠΎΡ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠ° Ρ. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ ΡΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΠΈ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ Π΄ΠΎ ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΡ, ΠΏΠΎΠΊΠ° ΠΎΠ½ΠΈ Π½Π΅ ΡΠΎΠ±Π΅ΡΡΡΡΡ Π²ΠΌΠ΅ΡΡΠ΅. ΠΡΠ΅ ΠΎΠ΄Π½Π° ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ° ΡΠΎΡΡΠΎΠΈΡ Π² ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π½Π° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ ΡΡΠΏΠ΅ΡΠΎΠΊΡΠΈΠ΄-Π°Π½ΠΈΠΎΠ½, Π2?-, ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΡΡΡΠΈΠΉ ΠΈ ΠΏΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΆΠ΄Π°ΡΡΠΈΠΉ ΡΠ°Π·Π½ΡΠ΅ Π±ΠΈΠΎΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ. ΠΡΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΎΡΠ²ΡΠ°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΡΠ΅ΠΌ, ΡΡΠΎ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡΠΈΠΉ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ, ΠΊΡΠ΅ΠΏΠΊΠΎ Π·Π°ΡΠΈΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ Π² Π±ΠΈΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ΅ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π°ΡΠΎΠΌΠ°ΠΌΠΈ Fe ΠΈ Cu (Π ΠΈΡ.23). ΠΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅ΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅ΡΡΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠ° Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°ΡΡ ΠΏΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ Π½Π° Π΄Π²ΡΡ ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ΅Π½ΡΡ CuA., Π° Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· Π³Π΅ΠΌ Π° — Π½Π° Π±ΠΈΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠ΅Π½ΡΡ Fe-Cu. ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ½Π°ΡΠ°Π»Π° Π½Π° Π±ΠΈΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠ΅Π½ΡΡ ΠΏΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌΡ ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΠ°ΡΡ Π΄Π²Π° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° ΠΈ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΈΠΎΠ½Ρ Fe3+ ΠΈ Cu2+ Π΄ΠΎ Fe2+ ΠΈ Cu+. ΠΠ°ΡΠ΅ΠΌ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΡΠΈΠΊΡΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ, ΠΈ ΠΎΠ±Π° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΡΡΡ ΠΎΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π° ΠΈ ΠΌΠ΅Π΄ΠΈ Π½Π° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄. ΠΠ²ΠΈΠ΄Ρ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΠΊ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π°ΠΌ Π½Π° ΡΡΠΎΠΌ ΡΡΠ°ΠΏΠ΅ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ Π΄ΠΎΠ»Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ. ΠΠ°ΡΠ΅ΠΌ Π½Π° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°ΡΡΡΡ Π΄Π²Π° ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π° ΠΈ ΡΡΠ΅ΡΠΈΠΉ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½, ΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΠ΄Π½Π° ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π° Π²ΠΎΠ΄Ρ. ΠΡΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π°ΡΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ²Π΅ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° ΠΈ Π΄Π²ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π½Π° ΠΎΡΡΠ°Π²ΡΠΈΠΉΡΡ Π°ΡΠΎΠΌ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠΉ Ρ Fe2+, ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ Π²ΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π° Π²ΠΎΠ΄Ρ (Π ΠΈΡ.21). ΠΠ° ΡΡΠΎΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΡΠ°ΡΡ ΠΎΠ΄ΡΠ΅ΡΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ 90% ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π»ΡΠ΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°.
Π ΠΈΡ. 23. Π‘ΠΈΠ½ΡΠ΅Π· Π²ΠΎΠ΄Ρ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π·ΠΎΠΉ: ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅ΠΌΡΠΉ ΡΠΈΠΊΠ» ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ. ΠΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠΎΡΠΊΠΈ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ.
ΠΠ°Π΄ΠΎ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π·Π½ΡΠΉ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π»ΡΠ΅Ρ Π½Π΅ 4, Π° 8 ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½ΠΎΠ². Π§Π΅ΡΡΡΠ΅ ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ ΠΈΠ΄ΡΡ Π½Π° ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π· Π΄Π²ΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» Π²ΠΎΠ΄Ρ, Π° ΠΎΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΡΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ, ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π²Π°Ρ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π½ΡΠΉ Π³ΡΠ°Π΄ΠΈΠ΅Π½Ρ. ΠΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ΅ IV ΠΏΠΎΠΊΠ° Π½Π΅ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ΅Π½. Π‘ΡΠΌΠΌΠ°ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ, ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΠ΅ΠΌΠ°Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠΎΠΌ IV:
4 Π¦ΠΈΡ. Ρ (Π²ΠΎΡΡΡ.) + 8 Π+N + O2 > 4 Π¦ΠΈΡ. Ρ (ΠΎΠΊΠΈΡΠ».) + 4 HP+ + 2 H2O
Π€ΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² Π¦ΠΠ’ ΠΠ°ΠΊΠΎΠ² ΡΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° ΠΏΠΎ ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° Ρ ΡΠΈΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ? ΠΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π΄Π²Π° ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ° ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° ΠΈΠ· ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠΌΡ Π²ΠΎ Π²ΡΠΎΡΡΡ: Π½Π°Π΄ΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ (Π ΠΈΡ. 24):
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 24 — ΠΠ°Π΄ΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄Ρ (Π°) ΠΈ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΡ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² Ρ Π»ΠΎΡΠΎΠΏΠ»Π°ΡΡΠ°Ρ k (ΠΎΡΠ½. Π΅Π΄.) ΠΎΡ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ (Π±)
1) ΠΠ°Π΄Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠΎΠΉ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΈ k1 ΠΎΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΎΡΠΌΡΠ»ΠΎΠΉ ΠΠΉΡΠΈΠ½Π³Π°:
k1 = exp(-),
Π³Π΄Π΅ k — ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½Π°Ρ ΠΠΎΠ»ΡΡΠΌΠ°Π½Π°, h — ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½Π°Ρ ΠΠ»Π°Π½ΠΊΠ°, R — ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ Π³Π°Π·ΠΎΠ²Π°Ρ ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½Π°Ρ, ΠG — Π²ΡΡΠΎΡΠ° ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ°.
2) Π’ΡΠ½Π½Π΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ, ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡ, ΠΎΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΎΡΠΌΡΠ»ΠΎΠΉ ΠΠ°ΠΌΠΎΠ²Π° Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠΎΠΉ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΈ k2:
Π³Π΄Π΅: k2 — ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π² Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ [c -1]; — ΡΠ°ΡΡΠΎΡΠ° ΡΡΠΎΠ»ΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΠΉ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° Ρ Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠΎΠΌ. ΠΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡΡ ΠΈΠ· ΡΠ°ΡΡΠΎΡΡ ΠΎΡΡΠΈΠ»Π»ΡΡΠΈΠΉ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ²: ~1017 Ρ-1; L — ΡΠΈΡΠΈΠ½Π° Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ°; me — ΠΌΠ°ΡΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π°; U — Π²ΡΡΠΎΡΠ° Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ°; Π° E1 — ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° Π² ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠΉ ΡΠΌΠ΅.
ΠΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ Π² Π¦ΠΠ’ Ρ Π»ΠΎΡΠΎΠΏΠ»Π°ΡΡΠΎΠ², ΡΡΡΡΠΎΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π°Π½Π°Π»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ½ΠΎ Π¦ΠΠ’ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ, Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΠΌΠΈ-ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π΄Π°ΠΆΠ΅ ΠΏΡΠΈ 4ΠΎ Π, ΠΏΡΠΈΡΠ΅ΠΌ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° Π½Π΅ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ Π²ΠΏΠ»ΠΎΡΡ Π΄ΠΎ 130ΠΎ Π. ΠΠ°ΠΆΠ΅ ΠΏΡΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠ½Π°ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΡΠ½Π½Π΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° k2 Π½Π° ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠΊ ΠΏΡΠ΅Π²ΠΎΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π½Π°Π΄Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° k1 (Π ΠΈΡ.24). ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΠΈΠ»ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π³Π»Π°Π²Π½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ ΠΏΡΡΠ΅ΠΌ ΡΡΠ½Π½Π΅Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π΄ΠΎΠ½ΠΎΡΠ½ΠΎ-Π°ΠΊΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ², Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΡΡ Π² ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΌΠ°Ρ , ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΈ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ°ΠΌΠΈ. ΠΠ»Ρ ΡΠ°ΠΊΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΡΡΡΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡ ΠΊΠ²Π°Π·ΠΈΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ±Π»ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π±Π°ΡΡΠ΅Ρ Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠΎΠΊ ΠΈ Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠ°ΡΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΡ ΠΌΠ°Π»ΠΎ Π·Π°Π²ΠΈΡΡΡ ΠΎΡ Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π°. Π‘ΡΠΈΡΠ°Π΅ΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠ°Π²Π°Ρ ΠΈ Π»Π΅Π²Π°Ρ ΡΠΌΡ Π½Π΅ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΡΡ, Ρ. Π΅. ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° Π² ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠΌΠ΅ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π½Π΅ Π²Π»ΠΈΡΠ΅Ρ Π½Π° ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°, Ρ. Π΅. Π½Π° ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π°ΡΠΎΠΌΠ½ΡΡ ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΈ Π½Π° ΠΏΠ°ΡΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΡ Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ°. Π Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ (ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅) ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΡ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»-ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ² Π½Π΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ΅Π΄ΠΎΠΊΡ-ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ ΡΠΎΡΠ΅Π΄Π΅ΠΉ. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ, ΡΡΠΎ Π² ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠΌ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π² ΡΠ°ΠΌΠΎΡΠΎΠ³Π»Π°ΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ»Π΅ ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΈ Π°ΠΏΠΏΡΠΎΠΊΡΠΈΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ»Π΅ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»Π΅ΠΌ, ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΠΌ Π½Π° Π ΠΈΡ. 25.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 25 — ΠΠ²Π΅ Π½Π΅ΡΠΈΠΌΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΌΡ, ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠΎΠΌ Π€ΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π΄ΠΎΠ½ΠΎΡΠ½ΠΎ-Π°ΠΊΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ Π°ΡΠΎΠΌΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ² Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ (Fe2+ Fe3+) ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡ, ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠΎΠΉ ΡΠΎΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ²ΡΠ·Π΅ΠΉ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ Π΄Π΅Π»ΠΎΠΊΠ°Π»ΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Ρ Ρ-ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ. ΠΠ½ΠΈ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΡ ΠΈ ΠΎΡΠ΄Π°ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ. ΠΡΠΈ «ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠ΅» Π³ΡΡΠΏΠΏΡ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½Ρ Π΄ΡΡΠ³ ΠΎΡ Π΄ΡΡΠ³Π° Π΄ΠΈΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°ΠΌΠΈ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ² ΠΈ Π»ΠΈΠΏΠΈΠ΄ΠΎΠ², ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΡ. Π Π¦ΠΠ’ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎ ΡΠΏΠ°ΠΊΠΎΠ²Π°Π½Ρ ΠΈ ΠΌΠ°Π»ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½Ρ Π΄ΡΡΠ³ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π΄ΡΡΠ³Π°. Π ΡΠ°ΠΊΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΎΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠ΅ΠΉ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π°, ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Ρ, ΡΡΠΎ ΡΠ΄ΡΠ° ΠΈ ΠΎΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ ΡΠΎΠ·Π΄Π°ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ΅Π»ΡΠ΅Ρ.
ΠΠ»Ρ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π¦ΠΠ’ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ, Π²Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠ΅ Π² ΡΠΎΡΠΌΡΠ»Ρ ΠΠ°ΠΌΠΎΠ²Π°. Π¨ΠΈΡΠΈΠ½Π° Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ° L Π΄Π»Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ² Π¦ΠΠ’ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ ΡΠ°Π²Π½Π° ΠΊΠ°ΠΊ Π΄Π²ΠΎΠΉΠ½ΠΎΠΌΡ ΡΠ°Π΄ΠΈΡΡΡ Π³Π»ΠΎΠ±ΡΠ»Ρ Π±Π΅Π»ΠΊΠ°-ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ° — ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 2 Π½ΠΌ. Π Π°Π·Π½ΠΈΡΡ (U-E1) ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡΡ ΠΈΠ· ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠΎΠ² ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ²Π΅ΡΠ° ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°ΠΌΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ². ΠΡΠΎ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΊΠ° 1−2 eV.
ΠΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° Π² ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ΅ ΠΈΠ· Π΄Π²ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΌ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΡΠ°Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΡ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ Π² Π½ΠΈΡ : E=E1-E2 ΠΈ ΠΎΡ ΡΠ΅Π·ΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠEr, Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°ΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΏΡΠΈ ΡΠ°Π²Π΅Π½ΡΡΠ²Π΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΉ E1=E2 Π·Π° ΡΡΠ΅Ρ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΡ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ:
Π³Π΄Π΅: Π=Π1=Π2 — ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ ΡΠ΅Π·ΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ° ΠΏΡΠΈ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΊΠΎΠ²ΡΡ ΡΡΠΎΠ²Π½ΡΡ Π² ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΌΠ°Ρ 1 ΠΈ 2. ΠΡΠΈ E >>Er ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ Π½Π΅ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ. Π£ΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ΅ ΡΡΠ½Π½Π΅Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ: E ? 0,1 0,06 eV. ΠΡΠΈ E <οΏ½ Er Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°ΡΡ ΠΊΠ²Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎ-ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΎΡΡΠΈΠ»Π»ΡΡΠΈΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠΌΠ°ΠΌΠΈ Ρ ΠΏΠ΅ΡΠΈΠΎΠ΄ΠΎΠΌ Tr=4Ρh/Er. ΠΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΊΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ ΡΠ»Π΅Π²Π° Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²ΠΎ ΠΈ Π½Π°ΠΎΠ±ΠΎΡΠΎΡ. ΠΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½Π°Ρ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ Π² ΡΡΠ΅Π΄Π½Π΅ΠΌ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π° ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠΌΠ°ΠΌΠΈ, Ρ. Π΅. ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ Π΄Π΅Π»ΠΎΠΊΠ°Π»ΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½. ΠΠ°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ, Π΅ΡΠ»ΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Ρ Π±ΡΠ΄ΡΡ Π²ΡΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΠ°ΡΡ Π² Π»Π΅Π²ΡΡ ΡΠΌΡ, Π° ΠΈΠ· ΠΏΡΠ°Π²ΠΎΠΉ — ΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ.
ΠΠ° Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΡΠ°ΡΡΠΊΠ°Ρ Π¦ΠΠ’ ΡΠ°Π·Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΡ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ² ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ 0,1 eV, Π½ΠΎ Π½Π° Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ , ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ ΡΠ΅Ρ , Π³Π΄Π΅ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΎΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½ΠΎΠ², E > 0,5 eV; ΡΡΠΎ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΠΈΠ· ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ-Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΠΎΠ², ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠ½ΡΠΌ ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΡΠΌ. Π ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅, ΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΎΡΡ Π±Ρ, ΡΡΠ½Π½Π΅Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΌΠ°Π»ΠΎΠ²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎ. ΠΠΎ ΡΠ±Π»ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΡΠ΅Π»Π°ΠΊΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΡΡΡΠΎΠ΅ΠΊ.
ΠΠ°ΠΊ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ±Π»ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ Π1 ΠΈ Π2 Π² ΡΠ΅Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ°Ρ ? ΠΠ³ΠΎ ΠΌΠΎΠ³Π»ΠΎ Π±Ρ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΡ Π²ΠΎΠ·Π±ΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ»Π΅Π±Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠΎΠ΄ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ, Ρ. Π΅. Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ Π΄ΠΈΡΡΠΈΠΏΠ°ΡΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ, ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ²Π°ΡΡΠ°Ρ ΠΏΠΎΠ΄Π³ΠΎΠ½ΠΊΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΡ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ ΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΠ±Π°Π»Π°Π½ΡΠ°. ΠΠΎΠ»Π΅Π±Π°Π½ΠΈΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π² ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠΈ ΡΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡ. Π’Π°ΠΊ, Ρ Π±Π΅Π½Π·ΠΎΠ»Π° ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΊΠΎΠ»Π΅Π±Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠΎΠ΄ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ 104 1/eV, Π° Ρ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ² Π΅ΡΠ΅ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅. ΠΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° Π² Π±Π΅Π»ΠΊΠ°Ρ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½ Π²ΠΎΠ·Π±ΡΠ΄ΠΈΡΡ Π½Π΅ Π»ΡΠ±ΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ»Π΅Π±Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΠΈ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Ρ, Π° ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ «ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎ ΡΠΎΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠ΅» Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π·Π°ΡΡΠ΄Π°. ΠΠΈΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ Π² ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°Ρ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ²-ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ² ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΏΠΎΠ΄ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ΠΌ Π΄Π²ΠΈΠΆΡΡΠ΅Π³ΠΎΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π°. Π’ΠΎ Π΅ΡΡΡ Π² Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΊΠΎΠ»Π΅Π±Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡ Π΄ΠΈΡΠΊΡΠ΅ΡΠ΅Π½. ΠΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠ»ΠΎΠ²Π°ΠΌΠΈ, ΠΏΡΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° Π²ΠΎΠ·Π±ΡΠΆΠ΄Π°ΡΡΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎ-ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄Ρ Π² Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΠ°ΡΡΠΈ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π΄ΠΈΡΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ-ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡΠΌΠΈ, ΠΈ ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΎΠ½ΠΈ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΡΡΠ²ΡΡΡ ΡΠ±Π»ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° Π² ΠΎΠ±Π΅ΠΈΡ ΡΠΌΠ°Ρ Ρ ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ Π΄ΠΎ 0,1 eV.
Π’ΡΠ½Π½Π΅Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π½Π° ΡΠ°ΡΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ 1−2 Π½ΠΌ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π·Π° ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΊΠΎΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΊΠ° 10-7 -10-6 ΡΠ΅ΠΊ, Π° ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄Ρ Π² ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π΅ Π±Π΅Π»ΠΊΠ° — Π·Π° 10-3-10-1ΡΠ΅ΠΊ. ΠΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΌΠ΅Π΄Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΡΠ΅Π»Π°ΠΊΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π»Π΅Π²ΠΎΠ³ΠΎ Π±Π΅Π»ΠΊΠ°-ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ° ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ΄Π° Π½Π° Π½Π΅Π³ΠΎ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΏΠΎΠ΄Π³ΠΎΠ½ΠΊΡ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ Π² ΡΡΠΎΠΉ ΡΠΌΠ΅ ΠΊ ΡΡΠΎΠ²Π½ΡΠΌ Π² ΠΏΡΠ°Π²ΠΎΠΉ ΡΠΌΠ΅, ΠΊΡΠ΄Π° Π½Π°Π΄Π»Π΅ΠΆΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½Π΅ΡΡΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½. ΠΠ»Ρ ΡΡΠ½Π½Π΅Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΡΠ΅Π±ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅ ΡΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠΎΠ²ΠΏΠ°Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΡ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ Π΄ΠΎΠ½ΠΎΡΠ° ΠΈ Π°ΠΊΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΠ° Π² ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΡΡ , ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ Π²ΠΈΡΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ Π΄ΠΎΠ½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΈ (Ρ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠΌ), ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌΡ ΠΈΠ· ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ Π°ΠΊΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΠ° Π² ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ (Π±Π΅Π· ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π°). ΠΠΎΠ³Π΄Π° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΠ°Π΅Ρ Π½Π° Π΄ΠΎΠ½ΠΎΡ Π² Π»Π΅Π²ΠΎΠΉ ΡΠΌΠ΅, Π²ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎ-ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡ Π»Π΅Π²ΡΠΉ Π±Π΅Π»ΠΎΠΊ Π½Π°ΡΠΈΠ½Π°Π΅Ρ ΠΏΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΏΠ΅Π²Π°ΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΏΡΠΈ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ Π²ΡΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π½ΠΈ Π² Π»Π΅Π²ΠΎΠΉ ΡΠΌΠ΅. ΠΠΎΠ³Π΄Π° Π² Ρ ΠΎΠ΄Π΅ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠΈ ΡΡΠΎΠ²Π½ΠΈ ΡΠΎΠ²ΠΏΠ°Π΄ΡΡ Ρ ΡΡΠΎΠ²Π½ΡΠΌΠΈ Π°ΠΊΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² ΠΏΡΠ°Π²ΠΎΠΉ ΡΠΌΠ΅, ΠΏΡΠΎΠΈΠ·ΠΎΠΉΠ΄Π΅Ρ ΡΡΠ½Π½Π΅Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π°. ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ, Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΡΡΠ°ΡΡΡ Π² Ρ ΠΎΠ΄Π΅ ΠΌΠ΅Π΄Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Π° Π΄Π»Ρ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΏΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΈ, Π² Π΄Π°Π»ΡΠ½Π΅ΠΉΡΠ΅ΠΌ, ΠΏΠΎ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·Ρ ATP. ΠΠΎΡΠ»Π΅ ΡΡ ΠΎΠ΄Π° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° Π»Π΅Π²ΡΠΉ Π±Π΅Π»ΠΎΠΊ Π½Π°ΡΠΈΠ½Π°Π΅Ρ ΡΠ΅Π»Π°ΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ Π² ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ΅ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅, Π° ΠΏΡΠ°Π²ΡΠΉ, Π² ΡΠ²ΠΎΡ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅Π΄Ρ, ΠΏΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΏΠ΅Π²Π°ΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄Ρ. ΠΡΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΡΡ ΠΊ ΡΠ°ΡΡΠΎΠ³Π»Π°ΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ, ΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΡΠ½Π½Π΅Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π½Π΅Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΠΌ. ΠΠ°ΡΠΎ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΡΠΎΠ²ΠΏΠ°ΡΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π½ΠΈ Π²ΠΎ Π²ΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΈ ΡΡΠ΅ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠΌΠ°Ρ , ΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΡΡΠ½Π½Π΅Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ Π΄Π°Π»ΡΡΠ΅ ΠΏΠΎ ΡΠ΅ΠΏΠΈ.
Π‘Π»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π½Π΅ ΠΏΠΎ ΠΏΡΡΠΌΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π΄ΠΎΠ½ΠΎΡΠΎΠΌ ΠΈ Π°ΠΊΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΠΎΠΌ, Π° Π²Π΄ΠΎΠ»Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΡΠΈ — «ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΠΏΡ», Π½Π° ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ Π±Π°ΡΡΠ΅Ρ Π½ΠΈΠΆΠ΅, ΠΎΡΠΊΠ»ΠΎΠ½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π° Ρ «ΡΡΠΎΠΏΡ» ΠΏΡΠ΅ΠΏΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΠ΅Π·ΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ°, ΠΊΠ°ΠΊ Π½Π° ΡΡΠ°ΡΡΠ΅ Π±ΠΎΠ±ΡΠ»Π΅Ρ. Π£ΡΠ°ΡΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ «ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΡ ΡΡΠΎΠΏ» ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ -ΡΠΏΠΈΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠ°ΡΡΠΊΠΈ, Π°ΡΠΎΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ Ρ ΡΠΎΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ²ΡΠ·ΡΠΌΠΈ ΠΈ Π΄Π΅Π»ΠΎΠΊΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠ΅ΠΉ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ².
ΠΠΈΠ½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΡ Π΅ΠΌΠ° ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² Π¦ΠΠ’ Ρ ΡΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ (Π² ΠΌΡ):
750 800 80 5 2,5 0,5 0,4
NADH > Π€ΠΠ > b > c1 > c > a > a3 > O2
ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ ΡΡΠΊΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ° ΠΏΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠ΅ ΠΏΡΠΈΠ±Π»ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ ΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎΠΌΡ Π·Π²Π΅Π½Ρ, ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΠ° Ρ1. ΠΡΠ»ΠΈ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°, ΡΠΎ Π²ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌΡ ΠΏΠΎΡΡΠΈ Π²ΡΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΡΡ Π² ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ (Π±Π΅Π· ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ²).
Π ΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°ΡΠ½ΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² Π¦ΠΠ’ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ 10−100 ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² ΡΠ΅ΠΊΡΠ½Π΄Ρ.
Π Π΅ΠΊΠΎΠΌΠ΅Π½Π΄ΡΠ΅ΠΌΠ°Ρ Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ°
1. Π‘ΠΊΡΠ»Π°ΡΠ΅Π² Π. Π. ΠΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΠΊΠ° Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½. Π. ΠΠ°ΡΠΊΠ°, 1989.
2. ΠΠ»Π±Π΅ΡΡΡ Π. ΠΈ Π΄Ρ. ΠΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½Π°Ρ Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ. 2 ΠΈΠ·Π΄. Π. ΠΠΈΡ, 1994.
3. Π‘Π°ΠΌΠΎΠΉΠ»ΠΎΠ² Π. Π. ΠΠ΅Π΄ΠΈΡΠΈΠ½ΡΠΊΠ°Ρ Π±ΠΈΠΎΡΠΈΠ·ΠΈΠΊΠ°. Π‘Π°Π½ΠΊΡ-ΠΠ΅ΡΠ΅ΡΠ±ΡΡΠ³, Π‘ΠΏΠ΅ΡΠ»ΠΈΡ, 2004.
4. Π ΡΠ±ΠΈΠ½ Π. Π. ΠΠΈΠΎΡΠΈΠ·ΠΈΠΊΠ°, Ρ. 2. Π., ΠΠ·Π΄. ΠΠΠ£, 2000, 2004.
5. Alberts B. et al. Molecular Cell Biology. 4-th edition. Garland Science. New York, 2002.
6. Nelson D. L., Cox M. M. Lehninger Principles of Biochemistry, Fourth Edition, W.H. Freeman & Company; 2005.
7. Berg J. M., Tymoczko J.L., Stryer L. Biochemistry, Fifth Edition. W.H. Freeman & Company; 2002.