ΠΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ.
Π¦Π²Π΅Ρ ΠΊΠ°ΠΊ Π°Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΈΠ³Π½Π°Π» ΡΠ΅ΡΡ-ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠ²
ΠΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠΌΠ΄Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΠΌΡΠ΅Π»Ρ, pH (Π»Π°Ρ. pondus Hydrogenii — «Π²Π΅Ρ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π°», ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π½ΠΎΡΠΈΡΡΡ «ΠΏΡ Π°Ρ») — ΠΌΠ΅ΡΠ° Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ (Π² ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΡΠ°Π·Π±Π°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ°Ρ ΠΎΠ½Π° ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½Π° ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ) ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° Π² ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ΅, ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡΠ°Ρ Π΅Π³ΠΎ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ. Π Π°Π²Π΅Π½ ΠΏΠΎ ΠΌΠΎΠ΄ΡΠ»Ρ ΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ ΠΏΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΡ Π΄Π΅ΡΡΡΠΈΡΠ½ΠΎΠΌΡ Π»ΠΎΠ³Π°ΡΠΈΡΠΌΡ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ², Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π² ΠΌΠΎΠ»ΡΡ Π½Π° ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ Π»ΠΈΡΡ: ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΠ΅ Π±ΡΠ»ΠΎ Π²Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΎ Π² 1909… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ. Π¦Π²Π΅Ρ ΠΊΠ°ΠΊ Π°Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΈΠ³Π½Π°Π» ΡΠ΅ΡΡ-ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠ² (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
ΠΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠΌΠ΄Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΠΌΡΠ΅Π»Ρ, pH (Π»Π°Ρ. pondus Hydrogenii — «Π²Π΅Ρ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π°», ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π½ΠΎΡΠΈΡΡΡ «ΠΏΡ Π°Ρ») — ΠΌΠ΅ΡΠ° Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ (Π² ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΡΠ°Π·Π±Π°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ°Ρ ΠΎΠ½Π° ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½Π° ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ) ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° Π² ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ΅, ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡΠ°Ρ Π΅Π³ΠΎ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ. Π Π°Π²Π΅Π½ ΠΏΠΎ ΠΌΠΎΠ΄ΡΠ»Ρ ΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ ΠΏΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΡ Π΄Π΅ΡΡΡΠΈΡΠ½ΠΎΠΌΡ Π»ΠΎΠ³Π°ΡΠΈΡΠΌΡ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ², Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π² ΠΌΠΎΠ»ΡΡ Π½Π° ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ Π»ΠΈΡΡ:
ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΠ΅ Π±ΡΠ»ΠΎ Π²Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΎ Π² 1909 Π³ΠΎΠ΄Ρ Π΄Π°ΡΡΠΊΠΈΠΌ Ρ ΠΈΠΌΠΈΠΊΠΎΠΌ Π‘ΡΡΠ΅Π½ΡΠ΅Π½ΠΎΠΌ. ΠΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ pH, ΠΏΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΌ Π±ΡΠΊΠ²Π°ΠΌ Π»Π°ΡΠΈΠ½ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ»ΠΎΠ² potentia hydrogeni — ΡΠΈΠ»Π° Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π°, ΠΈΠ»ΠΈ pondus hydrogeni — Π²Π΅Ρ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π°. ΠΠΎΠΎΠ±ΡΠ΅ Π² Ρ ΠΈΠΌΠΈΠΈ ΡΠΎΡΠ΅ΡΠ°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ pX ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΎ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°ΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ, ΡΠ°Π²Π½ΡΡ? lg X, Π° Π±ΡΠΊΠ²Π° H Π² Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° (H+).
Π ΡΠΈΡΡΠΎΠΉ Π²ΠΎΠ΄Π΅ ΠΏΡΠΈ 25 Β°C ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ([H+]) ΠΈ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠΊΡΠΈΠ΄-ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ([OH?]) ΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΊΠΎΠ²Ρ ΠΈ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ 10?7 ΠΌΠΎΠ»Ρ/Π», ΡΡΠΎ Π½Π°ΠΏΡΡΠΌΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΠΈΠ· ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ΄Ρ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ ΡΠ°Π²Π½ΠΎ [H+] Β· [OH?] ΠΈ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ 10?14 ΠΌΠΎΠ»ΡΠ/Π»Π (ΠΏΡΠΈ 25 Β°C).
ΠΠΎΠ³Π΄Π° ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΎΠ±ΠΎΠΈΡ Π²ΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ΅ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΊΠΎΠ²Ρ, Π³ΠΎΠ²ΠΎΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π½Π΅ΠΉΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ. ΠΡΠΈ Π΄ΠΎΠ±Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΊ Π²ΠΎΠ΄Π΅ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ, Π° ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠΊΡΠΈΠ΄-ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ, ΠΏΡΠΈ Π΄ΠΎΠ±Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ — Π½Π°ΠΎΠ±ΠΎΡΠΎΡ, ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠΊΡΠΈΠ΄-ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ², Π° ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΠΏΠ°Π΄Π°Π΅Ρ. ΠΠΎΠ³Π΄Π° [H+] > [OH?] Π³ΠΎΠ²ΠΎΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΡΠΌ, Π° ΠΏΡΠΈ [OH?] > [H+] — ΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ½ΡΠΌ.
ΠΠ»Ρ ΡΠ΄ΠΎΠ±ΡΡΠ²Π° ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΠΈΠ·Π±Π°Π²ΠΈΡΡΡΡ ΠΎΡ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΠΈ, Π²ΠΌΠ΅ΡΡΠΎ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΉ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ ΠΈΡ Π΄Π΅ΡΡΡΠΈΡΠ½ΡΠΌ Π»ΠΎΠ³Π°ΡΠΈΡΠΌΠΎΠΌ, Π²Π·ΡΡΡΠΌ Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ½ΡΠΌ Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΈ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΡΠΌ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ — pH.
ΠΠ»Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ pH ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΠ² ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΈΠΊ. ΠΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ±Π»ΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°ΡΡ Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΠΎΠ², ΡΠΎΡΠ½ΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΡΡΡ pH-ΠΌΠ΅ΡΡΠΎΠΌ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡ Π°Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΏΡΡΡΠΌ, ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎ-ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ.